İşçinin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik

İşçinin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik Nedir? Hukuk sistemimizde, işyerinde çalışma koşullarını ve şartlarını belirleyen kanunlardan biri de 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’dur. Bu kanunun 36. maddesi uyarınca “toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe iş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. İş sözleşmelerinin toplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır.” denilmektedir. İşçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin düzenlendiği iş sözleşmelerinde de işçinin çalışma koşullarına dair hususlar yer almak durumundadır. İşçinin çalışma koşullarında esaslı değişiklik genellikle şu şekillerde ortaya çıkmaktadır:

• İşyeri ve ücret üzerinde işçinin yaptığı işin değiştirilmesi,
• İşçinin başka bir işyerine nakil edilmesi veya çalıştırıldığı iş yerinin başka bir yere taşınması,
• İşçinin ücretinin (asıl ücret veya ücret ekindeki kayıplar) düşürülmesidir.

İş sözleşmelerinin esaslarını oluşturan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesinde “işveren, iş sözleşmesiyle işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir” denilmektedir. Kanun’a göre bu şekilde yazılı olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen bütün esaslı değişiklikler işçiyi bağlamamaktadır. Eğer işçi, işvereni tarafından kendisine yapılan değişiklik önerisini belirlenen bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilme hakkına sahip olmaktadır. İşçinin bu tür bir durumda İş Kanunu’nun 17 ila 21. madde hükümlerine göre dava açılabilmektedir.

İşverenin İşyerinde veya Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik Yapması

İş Kanunu’nun ilgili hükümlerinde belirtilmiş şartları taşıyan ve taraflar arasında karşılıklı rızanın olması durumunda işçinin çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapılması her zaman mümkün olmaktadır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken ve hak kayıplarına yol açabilecek unsur şudur: İşçinin işyerinde veya çalışma şartlarında yapılan söz konusu esaslı değişikliği yazılı olarak kabul etmemesi ancak esaslı değişikliği kuşkuya yer vermeyecek şekilde kabul edilen davranışlar içerisinde bulunması da esaslı değişikliği kabul ettiği anlamına gelmektedir.

Örneğin işyerinin başka bir bölgeye taşınması, bu durumda işveren tarafından işçiye yazılı bildirim yapılmasına rağmen işçi yazılı geri dönüş yapmadıysa ancak taşınan işyerine düzenli olarak gidip geliyorsa bu durum esaslı değişikliği kabul ettiğini göstermektedir. Bunun dışında Yargıtay kararlarında da sıklıkla yer verilen işyerinde çalışmakta olan müdürün daha alt görevlerde çalıştırılmasını kabul etmesi ve yeni görevine başlaması bu duruma örnek gösterilebilir.

Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklikte İzlenmesi Gereken Hukuki Yol

Çalışma şartlarında esaslı bir değişiklik yapılması gündeme gelmişse bu değişikliğin işveren tarafından işçiye yazılı olarak yapılması gerekmektedir. İşveren bu talebini yazılı olarak işçiye bildirmelidir. İşçi bu değişiklik talebine karşılık cevabını altı iş günü içinde yazılı olarak işverene bildirmelidir.

İşçinin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik

İşçinin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik, İş sözleşmesinde belirlenmiş olan çalışma şartı ile işyerindeki fiili uygulamadan kaynaklanan çalışma koşulları arasında çatışma bulunduğundan ve fiili uygulama ile oluşan çalışma koşullarının işçinin yararına olduğu anlaşıldığından, fiili uygulama ile belirlenen görevin geçerli olduğu kabul edilmelidir. İşyerinde, büro görevlisi olarak çalışan davacı işçinin temizlik işinde görevlendirilmesi üzerine, çalışma koşullarında esaslı nitelikte değişiklik yapıldığı gerekçesi ile gerçekleştirdiği feshin haklı nedene dayanmaktadır.

Yargıtay Kararı – İşçinin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik

T.C. YARGITAY 9.Hukuk Dairesi Esas Kararı

İŞÇİLİK ALACAKLARI DAVASI – İŞYERİNDE UZMAN BİLİRKİŞİ ARACILIĞIYLA KEŞİF YAPILMASI – ÇALIŞMA KOŞULLARININ AĞIRLAŞTIRILIP AĞIRLAŞTIRILMADIĞI – GÖREVİ YERİNE GETİRİP GETİRMEMEKTE HAKLI BİR NEDENE DAYANIP DAYANMADIĞININ SAPTANMASI – HÜKMÜN BOZULMASI

ÖZET: Mahkemece işverenin keşif talebinde bulunduğu da dikkate alınarak işyerinde uzman bilirkişi aracılığıyla keşif yapılıp, davacının görev tanımına göre yaptığı işin niteliği, daha sonra işverence yeni görev verilip, çalışma koşullarının ağırlaştırılıp ağırlaştırılmadığı ve yeni görev verildiğinin tespiti halinde işçinin verilen görevi yerine getirip getirmemekte haklı bir nedene dayanıp dayanmadığı saptanarak, işverence haklı fesih savunmasının buna göre değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ile feshin geçerli nedene dayandığı sonucuna varılıp hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.