İş Davalarında Yetkili Mahkeme

İş Davalarında Yetkili Mahkeme Neresidir? 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 5. maddesi uyarınca, iş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme geçerli değildir.

İş Davalarında Yetkili Mahkeme Neresidir ve Nasıl Açılır?

İş hayatında, işçi ve işveren arasında çeşitli uyuşmazlıklar ortaya çıkabilir. Bu uyuşmazlıklar, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti, mobbing gibi konular olabilir. Bu tür anlaşmazlıkların çözümü için açılan davalara “iş davaları” denir ve bu davaların çözümü için yetkili mahkemeler iş mahkemeleridir. Peki, iş davalarında yetkili mahkeme neresidir ve iş davaları nasıl açılır?

İş Davalarında Yetkili Mahkeme Neresi?

İş davalarında yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin yerleşim yeri ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir. Yani, dava açarken hem davalının yerleşim yeri mahkemesi hem de işin gerçekleştiği yer mahkemesi yetkilidir. Eğer davalı birden fazla kişi ise bu durumda davalılardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılabilir. Bu sayede işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklar, yerel mahkemeler aracılığıyla çözülür.

Örneğin, işçi alacakları davası açılacaksa, işçi davayı hem çalıştığı yerin bulunduğu mahkemede hem de işverenin ikamet ettiği yer mahkemesinde açabilir.

İş Davası Hangi Mahkemede Görülür?

İşçi ve işveren arasında doğan uyuşmazlıklar, özel olarak iş davaları kapsamına girer ve bu davalar İş Mahkemeleri’nde görülür. İş Mahkemeleri, işçi hakları ve alacakları konusunda uzmanlaşmış mahkemelerdir. Eğer bir bölgede İş Mahkemesi bulunmuyorsa, bu durumda Asliye Hukuk Mahkemesi, İş Mahkemesi sıfatıyla davaya bakar.

İşçilik Alacakları Hangi Mahkemede Açılır?

İşçi, fazla mesai ücreti, kıdem ve ihbar tazminatı gibi alacaklarını almak için İş Mahkemesi’ne başvurmalıdır. İşçi alacaklarının tahsil edilmesi için öncelikle işverene karşı dava açılması gerekir. İşçi, davayı iş mahkemesinde açarak, hakkı olan alacaklarını talep edebilir. İş Mahkemesi’nin olmadığı yerlerde, davalar Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülür.

İşçi Davası Nasıl Açılır?

İşçi davası açmak için, davacı tarafın iş mahkemesine yazılı bir dilekçe ile başvurması gerekir. Bu dilekçe, davacının yaşadığı uyuşmazlığı, talep ettiği alacakları ve bu taleplerin hukuki dayanaklarını içermelidir. Dava dilekçesi, işçi hakları konusunda uzman bir avukat tarafından hazırlanabilir; ancak davacı, avukat olmadan da dava açabilir.

İşçi davalarında, ilk adım genellikle zorunlu arabuluculuk sürecidir. İş davalarında, dava açmadan önce taraflar zorunlu arabuluculuğa başvurmak zorundadır. Eğer arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa, işçi mahkemesine başvurarak dava açılabilir.

İş Davalarında Yetkili Mahkeme Neresidir?

İş mahkemesinin görevi kapsamında bulunan bir dava, dava tarihinde davalının ikametgahının bulunduğu veya işçinin işini yaptığı yerdeki iş mahkemesi veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 19. maddesi uyarınca, gerçek kişi yönünden yerleşim yeri, sürekli kalma niyetiyle oturulan yerdir. Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh olarak kabulü gerekir. Aynı Yasanın 49. maddesi gereğince, tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça, işlerinin yönetildiği yerdir.

İş Davalarında Yetkili Mahkemenin belirlenmesinde önemli olan işin yapıldığı işyeri tanımına, 5521 sayılı Yasada yer verilmemiştir. İşyeri, 4857 sayılı İş Kanununun 2. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Bir yer, ancak işin niteliği ve yürütümü bakımından işyerine bağlı bulunmaktaysa, o işyerinden sayılacaktır.

İş Davalarında Yetkili Mahkeme – Yargıtay Kararı

T.C. YARGITAY 7.Hukuk Dairesi Esas: 2015/11032 Karar: 2015/8232 Karar Tarihi: 07.05.2015

İŞÇİLİK ALACAKLARI DAVASI – DAVACININ ÇALIŞTIĞI İŞYERİNİN TESPİTİ İLE YETKİSİZLİK KARARI VERİLDİĞİ – TÜZEL KİŞİNİN YERLEŞİM YERİNİN KURULUŞ BELGESİNDE BAŞKA BİR HÜKÜM BULUNMADIKÇA İŞLERİNİN YÖNETİLDİĞİ MERKEZİN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ OLDUĞU – HÜKMÜN BOZULDUĞU

ÖZET: Somut olayda; davacının çalıştığı işyerinin K…/İ…’de bulunduğu tespiti ile yetkisizlik kararı verilmişse de, davalının genel müdürlük adresi C… Bulvarı No:16 K…/İ… olmakla ve yasal düzenlemeler karşısında tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça, işlerinin yönetildiği merkez şubesi/genel müdürlüğüdür. İş davalarında işin icra edildiği ve davalının ikametgahı mahkemesi seçimlik yetkili mahkemeler olarak belirlenmekle, İ… İş Mahkemesi yetkili mahkeme iken yazılı gerekçeyle yetkisizlik kararı verilmesi hatalıdır. Hükmün bozulması gerekmiştir.

Dosya içeriğine göre, yetkili mahkemenin hangi iş mahkemesi olduğu uyuşmazlık konusudur.

5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 5. maddesi uyarınca, iş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme geçerli değildir.

İş mahkemesinin görevi kapsamında bulunan bir dava, dava tarihinde davalının ikametgâhının bulunduğu veya işçinin işini yaptığı yerdeki iş mahkemesi veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 19. maddesi uyarınca, gerçek kişi yönünden yerleşim yeri, sürekli kalma niyetiyle oturulan yerdir. Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh olarak kabulü gerekir. Aynı Yasanın 49. maddesi gereğince, tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça, işlerinin yönetildiği yerdir.

Yetkili mahkemenin belirlenmesinde önemli olan işin yapıldığı işyeri tanımına, 5521 sayılı Yasada yer verilmemiştir. İşyeri, 4857 sayılı İş Kanununun 2. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Bir yer, ancak işin niteliği ve yürütümü bakımından işyerine bağlı bulunmaktaysa, o işyerinden sayılacaktır.

İş veya toplu iş sözleşmesinin tarafları, davalının yerleşim yeri ve işin yapıldığı yer dışındaki bir mahkemenin yetkili olduğuna dair düzenleme yapmaları, 5521 sayılı Kanunun 5. maddesinin emredici nitelikteki son cümlesi gereğince geçersizdir.

İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde yetki itirazı yapılmamış olsa bile, mahkeme tarafından bu husus kendiliğinden göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir.

5521 sayılı Yasanın yetkiyle ilgili bu düzenlemesi yanında, diğer bir kısım yasalarda da uyuşmazlığın çözümü için hangi iş mahkemelerinin yetkili olduğu konusunda düzenlemeler bulunmaktadır.

Somut olayda; davacının çalıştığı işyerinin Karşıyaka/İzmir’de bulunduğu tespiti ile yetkisizlik kararı verilmişse de, davalının genel müdürlük adresi Cumhuriyet Bulvarı No:16 Konak/İzmir olmakla ve yukarıdaki yasal düzenlemeler karşısında tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça, işlerinin yönetildiği merkez şubesi/genel müdürlüğüdür. İş davalarında işin icra edildiği ve davalının ikametgahı mahkemesi seçimlik yetkili mahkemeler olarak belirlenmekle, İzmir İş Mahkemesi yetkili mahkeme iken yazılı gerekçeyle yetkisizlik kararı verilmesi hatalıdır. Sonuç: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenle BOZULMASINA,