İnternet ortamı, ifade özgürlüğünün en geniş şekilde kullanıldığı alanlardan biridir. Ancak internet ortamında yapılan yayınlar, toplum düzenini bozabilecek, kişilik haklarını ihlal edebilecek veya suç teşkil edebilecek içeriklere de yer verebilmektedir. Bu gibi durumlarda, hukuka aykırı içeriklerin kaldırılması ve erişimin engellenmesi süreci devreye girer. Peki, hukuka aykırı içerik nedir ve hangi durumlarda erişim engellenmesi ya da içeriğin kaldırılması kararı alınabilir?
Hukuka Aykırı İçerik Nedir?
Hukuka aykırı içerik, kanunlara aykırı olarak yayımlanan ve belirli bir suçun işlenmesine neden olan ya da kişilik haklarını ihlal eden internet içeriklerini ifade eder. 5651 sayılı Kanun kapsamında belirlenen bazı suçların işlendiği şüphesi bulunan yayınlar, hukuka aykırı kabul edilerek bu içeriklerin kaldırılmasına veya erişimin engellenmesine karar verilebilir.
Kanunun 8. maddesi, hangi suçların hukuka aykırı içerik kapsamına girdiğini belirlemiştir. Bu suçlar şunlardır:
İntihara yönlendirme (TCK md. 84)
Çocukların cinsel istismarı (TCK md. 103)
Uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırma (TCK md. 190)
Müstehcenlik (TCK md. 226)
Fuhuş (TCK md. 227)
Kumar oynanmasına yer sağlama (TCK md. 228)
Bu tür içerikler, kanunen hukuka aykırı sayılarak erişime engellenebilir ve yayından kaldırılabilir.
İnternet ve Sosyal Medyadaki Yayınlara İlişkin Hukuki Düzenlemeler
İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele amacıyla 5651 sayılı Kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, sosyal medya ve internet platformlarında işlenen suçların önlenmesi amacıyla ek düzenlemeler içermektedir.
Özellikle sosyal medya platformlarının yaygınlaşmasıyla, hukuka aykırı içeriklerin kaldırılması ve internet kullanıcılarının haklarının korunması amacıyla 7253 sayılı Kanun da hayata geçirilmiştir.
Erişimin Engellenmesi ve İçeriğin Kaldırılması Şartları Nelerdir?
İnternet üzerinden yapılan bazı yayınlar, suç işlenmesine, kişilik haklarının ihlaline veya özel hayatın gizliliğinin ihlaline yol açabilir. Bu gibi durumlarda, içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi talep edilebilir. Mevzuatımızda, şu durumlarda internet içeriklerine müdahale edilebilir:
İnternette suç işlenmesi
Kamu yararının bulunması
Kişilik haklarının ihlal edilmesi
Özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi
İnternette Suç İşlenmesi
Hukuka aykırı olarak internet üzerinden yapılan yayınlar, yeterli suç şüphesi bulunması durumunda erişim engelleme kararıyla kaldırılabilir. Bu suçlar arasında çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu madde kullanımı, müstehcenlik gibi katalog suçlar yer alır.
Kamu Yararının Bulunması
5651 sayılı Kanun’un 8/A maddesi uyarınca, kamu yararı gözetilerek millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması gibi sebeplerle bir içeriğin kaldırılması talep edilebilir. Bu talepler, bakanlıklar tarafından Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) iletilir ve gerekli erişim engelleme işlemleri yapılır.
Kişilik Haklarının İhlal Edilmesi
İnternet üzerinden kişilik hakları ihlal edilen kişiler, içeriğin kaldırılmasını talep edebilir. Kişilik haklarının ihlali, hakaret, asılsız suçlamalar veya iftira gibi fiillerle ortaya çıkabilir. Kişilik haklarının ihlali nedeniyle mağdur olan kişi, içerik sağlayıcıya başvurarak içeriğin kaldırılmasını talep edebilir. Eğer bu talepler karşılanmazsa, Sulh Ceza Hâkimliği’ne başvurularak erişimin engellenmesi istenebilir.
Özel Hayatın Gizliliğinin İhlal Edilmesi
Özel hayatın gizliliğinin ihlali, kişilerin rızası olmaksızın mahrem bilgilerinin paylaşılması veya yayımlanması anlamına gelir. Özel hayatın gizliliği ihlal edilen kişi, doğrudan BTK’ya başvurarak yayının kaldırılmasını talep edebilir. Bu talepler en fazla 24 saat içinde değerlendirilerek, erişim engellemesi yapılır.
Erişimin Engellenmesi Kararını Veren Makamlar
Erişimin engellenmesi kararları hem adli makamlar hem de idari makamlar tarafından verilebilir:
Adli Makamlar: Sulh Ceza Hâkimliği ve mahkemeler, hukuka aykırı içerikler için erişimin engellenmesi kararlarını verebilir.
İdari Makamlar: BTK ve Cumhurbaşkanlığı, gerekli hallerde kamu yararına yönelik erişim engelleme kararları alabilir.
Erişim Engelleme Kararlarının Uygulama Yöntemleri
Erişim engelleme kararları çeşitli yöntemlerle uygulanabilir. Bunlar:
Site alan adına erişimin engellenmesi
Hukuka aykırı yayına ilişkin bölümün engellenmesi
Site IP adresinin engellenmesi
Erişim Engelleme Kararlarına İtiraz Hakkı
Erişim engelleme kararlarına itiraz mümkündür. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 268. maddesi uyarınca, erişimin engellenmesi kararına, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. Bu itirazlar, kararı veren Sulh Ceza Hâkimliğinden bir üst hâkimliğe yapılır.
Erişimin Engellenmesi Kararı Nasıl Alınır?
Erişimin engellenmesi kararı, internette yayınlanan hukuka aykırı içeriklerin erişime kapatılması için alınan hukuki bir tedbirdir. Soruşturma evresinde erişimin engellenmesi kararı, hakim tarafından verilir. Eğer gecikmesinde sakınca bulunan haller varsa, Cumhuriyet savcısı da bu kararı alabilir. Kovuşturma evresinde ise erişimin engellenmesi kararı mahkeme tarafından verilir.
Bu kararlar, genellikle internet üzerinde yer alan suç teşkil eden içerikler, kişilik hakları ihlali veya özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi durumlarda devreye girer. Karar alındıktan sonra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi talimatı ilgili mercilere iletilir ve uygulanır.
Erişimin Engellenmesi Kaç Gün Sürer?
Erişim engelleme kararının uygulanması oldukça hızlı bir süreçtir. Özellikle özel hayatın gizliliğini ihlal ettiği iddiasıyla yapılan başvurularda, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) başvuran kişi, 24 saat içinde talebini sulh ceza hakimine sunmak zorundadır. Hakim, başvuru üzerine 48 saat içinde bir karar vermelidir. Eğer hakim bu süre zarfında kararını açıklamazsa, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar. Bu hızlı işlem süreci, mağduriyetin kısa sürede giderilmesi ve kişilik haklarının korunması açısından oldukça önemlidir.
İnternet Engeli Ne Zaman Kalkar?
Bir içerik veya internet sitesine erişimin engellenmesi kararı, mahkeme tarafından verilen bir tedbir niteliğindedir. Sulh ceza hakimi, internette yer alan içeriklerin özel hayatın gizliliğini ihlal edip etmediğini değerlendirir ve en geç 48 saat içinde kararını verir. Eğer hakim bu süre zarfında karar vermezse, erişim engeli kendiliğinden kalkar. Karar verildikten sonra, BTK aracılığıyla içerik sağlayıcılara iletilir ve uygulama başlatılır.
Erişimin Engellenmesi Talebi Reddedilirse Ne Olur?
Erişim engelleme talebi, başvurulan hakim tarafından reddedilirse, bu karara itiraz edilebilir. İtiraz süresi, tebliğ tarihinden itibaren 7 gündür ve bir üst mahkemeye başvurulabilir. Eğer itiraz mercii itirazı da reddederse, bu karar kesinleşmiş olur ve erişimin engellenmesi talebi reddedilmiş sayılır. Ancak başvuru sahibi, kararın hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa üst yargı mercilerine başvurarak hakkını arayabilir.
Erişim Engeline Kim Karar Verir?
Erişim engeline karar verebilecek makamlar, soruşturma ve kovuşturma evresine göre farklılık gösterir. Soruşturma aşamasında hakim erişim engeli kararını verirken, kovuşturma aşamasında mahkeme bu kararı alabilir. Ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet savcısı da erişim engelleme kararı verebilir. Bu durumda savcının verdiği karar, 48 saat içinde hakim tarafından onaylanmak zorundadır. Aksi takdirde, verilen karar hükümsüz hale gelir.
Erişimin Engellenmesi Dilekçesi Nereye Verilir?
İnternette yayımlanan bir içerik nedeniyle mağduriyet yaşayan kişiler, doğrudan Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurarak erişimin engellenmesini talep edebilir. Dilekçede, hukuka aykırı içeriklerin kaldırılması talebi detaylı bir şekilde anlatılmalı ve mağduriyetin nasıl oluştuğu ifade edilmelidir. Talep edilen içerik, kişilik haklarına zarar verici nitelikte ise, hakim içeriğin kaldırılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilir.
Erişim Engeli Neden Geldi?
Erişim engelinin nedeni, genellikle internette yer alan hukuka aykırı içeriklerdir. 5651 sayılı Kanun çerçevesinde belirlenen suçlar veya kişilik haklarının ihlaline neden olan içerikler, erişim engeline sebep olabilir. Bu suçlar arasında çocukların cinsel istismarı, müstehcenlik, fuhuş, kumar oynanmasına yer sağlama gibi katalog suçlar yer alır. Ayrıca, özel hayatın gizliliğini ihlal eden paylaşımlar da erişimin engellenmesi için yeterli sebepler arasında sayılmaktadır.
5651 Sayılı Kanun Kapsamında Erişimin Engellenmesi Kararı Kimler Tarafından Verilebilir?
5651 sayılı Kanun’a göre erişimin engellenmesi kararları soruşturma aşamasında hakim, kovuşturma aşamasında ise mahkeme tarafından verilir. Ayrıca, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet Savcısı da bu kararı verebilir. Cumhuriyet savcısı tarafından alınan karar, 48 saat içinde hakim onayına sunulmak zorundadır. Bu sürede onay alınamazsa karar geçersiz sayılır.
Sulh Ceza Mahkemesi Nedir?
Sulh ceza mahkemesi, özellikle erişim engeli ve içeriğin çıkarılması taleplerinde başvurulan ilk mercidir. Sulh ceza hakimliği, hukuka aykırı içerikler nedeniyle mağduriyet yaşayan kişilerin başvurusunu değerlendirir ve gerekli görürse erişim engelleme kararı verebilir. Bu karar, en fazla 48 saat içinde verilir ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) aracılığıyla uygulanır.
Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedeniyle İçeriğe Erişimin Engellenmesi Başvurusu Nasıl Yapılır?
Özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle mağduriyet yaşayan kişiler, doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) başvurarak içeriğin kaldırılması ve erişimin engellenmesi talebinde bulunabilirler. Bu başvuru 24 saat içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne sunulmalı ve hakim en geç 48 saat içinde kararını vermelidir. Eğer hakim karar vermezse, erişim engeli kararı kendiliğinden ortadan kalkar.
AVUKATA İLK SORUYU SİZ SORMAK İSTER MİSİNİZ?