Boşanmada Velayet Hangi Durumlarda Anneye Verilir?

Velayet, çocuğun bakım, eğitim ve korunması ile ilgili hakların ve yükümlülüklerin anne ve baba tarafından yerine getirilmesidir.

Çocuk reşit olana kadar ve evlilik birliği sürdükçe, velayet hakkı anne ve babanın ortak sorumluluğundadır. Ancak, boşanma durumunda veya belirli koşullar altında, velayet hakkı taraflardan birine verilir. Velayetin kimde kalacağına ilişkin anlaşmazlıklar ise Aile Mahkemesi’nde görülen “velayet davası” ile çözümlenir.

Velayetin Kimde Kalacağı Nasıl Belirlenir?

Boşanma davalarında sıkça karşılaşılan anlaşmazlıklardan biri de çocukların velayetinin kimde kalacağıdır. Evlilik birliği devam ederken, velayet hakkı ortak şekilde kullanılırken; boşanma kararı alındığında çocuğun velayeti sorunu ortaya çıkabilir. Bu durumda taraflar aralarında anlaşarak bir protokol hazırlayabilir ve velayet konusunu kendi aralarında çözebilirler. Ancak taraflar arasında anlaşma sağlanamazsa, velayete ilişkin kararı mahkeme verir.

Mahkeme, velayeti belirlerken çocuğun yaşı, ihtiyaçları, eğitimi, sağlığı, sosyal yaşamı gibi birçok faktörü göz önünde bulundurur.

0-4 yaş arası çocuklar: Anne bakımına ihtiyaç duydukları düşünülerek, velayet genellikle anneye verilir.

Okul çağındaki çocuklar: Çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurularak karar verilir. Maddi gereksinimlerin kim tarafından daha iyi karşılanabileceği, sosyal yaşamı, hangi ebeveynin çocukla daha iyi ilgilenebileceği gibi pek çok unsur değerlendirilir.

Velayet Davası İçin Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Velayet davasında görevli mahkeme, Aile Mahkemesi’dir. Aile Mahkemesi’nin bulunmadığı yerlerde, Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla davaya bakar. Velayet davaları, basit yargılama usulüne tabi olup, genellikle kısa sürede sonuçlanır. Dava sırasında, dava dilekçesi ve cevap dilekçesi ile işlemler yürütülür. Dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra, mahkeme hakimi dosya üzerinden karar verebilir ya da duruşma günü belirler.

Boşanma Davasında Velayetin Anneye Verilmesi Nasıl Olur?

Boşanma davası neticesinde çocukların velayetinin kime verileceği de belirlenir. Çocuğun yaşı küçükse ve anne şefkatine ihtiyaç duyuyorsa, velayet genellikle anneye verilir. Annenin velayetini üstlenmesine engel bir durum olmadıkça, velayet hakkı anneye bırakılır.

Anne yeniden evlendiğinde: Annenin evlenmesi tek başına velayetin değiştirilmesi için sebep teşkil etmez. Ancak çocuğun menfaatine zarar verecek bir durum söz konusu olursa, bu husus yeniden değerlendirilir.

Annenin velayet hakkının kaldırılması: Çocuğun eğitimi, sağlığı, ahlaki değerleri gibi konular olumsuz etkileniyorsa, annenin velayeti elinden alınabilir.

Velayetin Anneye Verilmediği Durumlar Nelerdir?

Velayet kararı, çocuğun üstün yararı dikkate alınarak verilir. Bu nedenle velayet her zaman anneye verilmez. Velayetin anneye verilmediği durumlar şunlardır:

Annenin sağlık sorunları: Annenin fiziksel veya psikolojik sağlık sorunları nedeniyle çocuğun bakımını üstlenememesi durumunda, velayet babaya verilebilir. Bu durumda annenin sağlık raporu alınır ve bu rapor doğrultusunda mahkeme karar verir.

Annenin fiili ehliyeti olmaması: Annenin fiili ehliyeti yoksa, akıl sağlığı yerinde değilse, çocukla ilgilenemiyorsa velayet kendisine verilmez.

Haysiyetsiz yaşam sürme: Anne haysiyetsiz bir yaşam sürüyorsa, çocuğun ruhsal ve fizyolojik sağlığı olumsuz etkileneceği için velayet anneye verilmez.

Uyuşturucu bağımlılığı: Uyuşturucu bağımlısı bir anneye de velayet hakkı verilmez. Annenin çocuğa karşı sorumluluklarını yerine getirme yeteneği zarar gördüğü için bu durum dikkate alınır.

Annenin hapis cezası: Anne bir suçtan hüküm giymiş ve cezaevinde bulunuyorsa, velayet hakkı kendisine verilmez.

Velayet hakkının kötüye kullanılması: Anne, velayet hakkını çocuğun üstün menfaatine aykırı şekilde kullanırsa (örneğin, babayla çocuğun görüşmesini engelleme), velayet hakkı elinden alınabilir.

Velayetin Değiştirilmesi Nasıl Olur?

Velayet, anne veya babaya verildikten sonra, bazı koşullar değiştiğinde ve çocuğun menfaati gerektiği gibi korunmadığında, velayetin değiştirilmesi mümkündür. Velayetin değiştirilmesi için belirli olayların meydana gelmesi ve bu olayların velayet görevini aksatacak nitelikte olması gerekir.

Velayet değişikliği, taraflardan birinin yeniden evlenmesi, çocuğun menfaati gereği korunması, velayet hakkının kötüye kullanılması, çocukla kişisel ilişki kurulmaması gibi nedenlerle yapılabilir. Velayetin değiştirilmesi için taraflardan biri başvurabileceği gibi, hakim de resen bu kararı verebilir.

Velayetin Kaldırılması Hangi Durumlarda Olur?

Velayetin kaldırılması, velayet değişikliğinden farklıdır. Velayet, ebeveynlerden her ikisinden de kaldırıldığında, çocuğa vasi atanır. Velayetin kaldırılması için;

Ebeveynlerden birinin çocuğa karşı sorumluluklarını ağır biçimde savsaklaması,

Deneyimsizlik, hastalık veya başka bir nedenle çocuğun bakımı konusunda yetersiz olması,

Çocuğun korunmasına ilişkin alınacak önlemlerin sonuç vermemesi,

Velayet görevini kötüye kullanması veya ihmal etmesi gerekmektedir.

Boşanmada Velayet Hangi Durumlarda Anneye Verilir?

Boşanma sonrasında velayetin anneye verilmesi için babanın velayet hakkını uzun süreli olarak ihlal etmiş veya hayatında çocuğun iyiliği ve geleceği için olumsuz olacak şekilde hayatında keskin bir değişim olmuş olması gerekir.

Velayetin anneye verilmesini gerektirecek diğer durumlar ise babanın ölümü, başka bir ülkeye veya şehre taşınması, çocuğunun menfaatini gözetmeden hareket etmesi ve velayet hakkını ihmal etmiş olması olabilir.

Yaş Gruplarına Göre Çocuğun Velayet Kime Verilir?

Velayet davalarında çocuğun yaşı, mahkemenin karar verirken dikkate aldığı en önemli unsurlardan biridir. Çocuğun yaşına göre ihtiyaçları, fiziksel ve duygusal gelişim süreci farklılık gösterdiği için, velayetin hangi ebeveyne verileceği de buna göre şekillenir. Çocuğun yaşına göre velayet kararı verilirken, çocuğun üstün yararı ilkesine öncelik verilir ve mahkeme çocuğun güvenli ve sağlıklı bir ortamda yetişmesini sağlamayı amaçlar.

0-3 Yaş Grubu Çocuğun Velayet Kime Verilir?

Bu yaş grubu çocukların özel bakım ihtiyaçları bulunmaktadır. Fiziksel ve duygusal gelişimlerinin en hassas döneminde oldukları için, anneleriyle yakın bir ilişki kurmaları hayati önem taşır.

Velayet kararı: Genel olarak, çocuğun 0-3 yaş grubunda olması durumunda, velayet doğrudan anneye verilir. Anne, bu dönemde çocuğun temel bakımını ve beslenmesini (örneğin emzirme gibi) karşılamada öncelikli olarak görülür. Ancak annenin velayet hakkına sahip olabilmesi için küçük veya kısıtlı olmaması, çocuğun bakımını üstlenebilecek durumda olması gerekmektedir.

İstisnai durumlar: Anne, çocuğun ihtiyaçlarını belirgin bir şekilde karşılayamayacak durumda ise; örneğin, annenin psikolojik veya fiziksel bir sağlık sorunu varsa, velayet babaya verilebilir. Bu durumda, mahkeme çocuğun üstün yararını gözeterek karar verir.

3-7 Yaş Grubu Çocuğun Velayet Kime Verilir?

3-7 yaş grubu, çocukların okula başlamaya hazırlık yaptığı, sosyalleşme sürecine girdiği bir dönemdir. Bu yaş aralığındaki çocuklar, 0-3 yaş grubuna göre daha az annelerine ihtiyaç duyarlar.

Velayet kararı: Bu yaş grubunda, anne ve babanın çocuğa sağlayacakları imkanlar karşılaştırılarak karar verilir. Mahkeme, çocuğun ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayabilecek ebeveyni seçer. Ebeveynlerin maddi olanakları, sosyal çevresi, çocuğun gelişimi üzerindeki etkileri dikkate alınır.

Çocuğun beyanı: Bu yaş grubunda çocuğun beyanı doğrudan etkili değildir. Ancak ebeveynlerden birinin çocuğa fiziksel veya psikolojik zarar vermesi veya aciz olması durumunda, velayet diğer ebeveyne verilir. Örneğin, anne çocuğun bakımında yetersiz ise veya çocuk üzerinde olumsuz bir etkisi varsa, mahkeme babaya velayet hakkı verebilir.

8-12 Yaş Grubu Çocuğun Velayet Kime Verilir?

Okul çağında ve ergenlik dönemine giriş aşamasında olan 8-12 yaş grubu çocukların velayeti konusunda, ekonomik faktörler ve çocuğun sosyal uyumu büyük önem taşır.

Velayet kararı: Mahkeme, anne ve babanın ekonomik durumunu karşılaştırarak, çocuğa daha iyi imkanlar sunabilecek olan ebeveyni velayet hakkına daha yakın görür. Ancak, sadece ekonomik durum yeterli değildir; çocuğun üstün yararı ilkesi gereği, yaşayacağı sosyal çevre, eğitim olanakları ve duygusal ihtiyaçları da göz önünde bulundurulur.

Çocuğun beyanı: Bu yaş grubundaki çocukların düşünceleri ve hangi ebeveynle yaşamak istedikleri de mahkeme tarafından değerlendirilir. Pedagog yardımıyla çocuğun duygu ve düşünceleri dinlenir. Mahkeme, çocuğun beyanını dikkate alırken, ebeveynlerin çocuğa sağlayacağı koşulları ve çocuğun refahını da gözetir. Çocuğun irade beyanı, özellikle 8-12 yaş aralığında, hakimin karar aşamasında önemli bir rol oynar.

12 Yaş ve Üzeri Çocuğun Velayet Kime Verilir?

12 yaş ve üzeri çocuklar, ergenlik dönemine girmiş ve idrak yaşı olarak kabul edilen bir dönemde bulunurlar. Bu yaş grubunda çocuklar, kendi kararlarını daha net bir şekilde verebilecek olgunluğa ulaşmışlardır.

Velayet kararı: Hakim, bu yaş grubundaki çocuğun irade beyanını dikkate alır ve çocuğun hangi ebeveyni ile yaşamak istediğini öğrenmek için çocuğu dinler. Mahkeme, çocuğun kendisiyle ilgili verdiği kararı genellikle doğrudan uygular. Ancak, çocuğun iradesinin üstün yararına aykırı olması durumunda, hakim çocuğun beyanına uymayabilir. Örneğin, çocuğun istismarcı veya çocuğun sağlığını tehlikeye atacak bir ebeveyni tercih etmesi durumunda, hakim çocuğun üstün yararını korumak adına bu beyana rağmen farklı bir karar verebilir.

Velayet Kararı İçin Genel Kriterler Nelerdir?

Her yaş grubunda, çocuğun üstün yararı ilkesi, mahkemenin velayet kararında belirleyici unsurdur. Mahkeme, şu temel kriterlere göre kararını şekillendirir:

Ebeveynlerin Maddi Durumu: Çocuğun ihtiyaçlarını karşılayabilecek ekonomik şartlara sahip olan ebeveyn tercih edilebilir. Ancak, bu kriter tek başına belirleyici değildir.

Çocuğun Sosyal ve Duygusal Gelişimi: Çocuğun yaşadığı sosyal çevreye uyum sağlaması, eğitim hayatı, duygusal ve ruhsal sağlığı önemlidir.

Çocuğun Beyanı: Özellikle 8 yaş ve üzeri çocukların beyanı, mahkemede dikkate alınır. Pedagoglar ve psikologlar aracılığıyla, çocuğun hangi ebeveynle kalmak istediği dinlenir.

Ebeveynin Yaşam Tarzı: Ebeveynlerin yaşam tarzı, alışkanlıkları, sorumluluklarını yerine getirme biçimi, çocuğun refahını doğrudan etkileyebilecek bir faktördür.

Annenin Evlenmesi Durumunda Velayet Babaya Geçer Mi?

Velayetin anneden babaya verilmesi için annenin yeni bir evlilik yapmış olması tek başına geçerli bir velayet değişikliği sebebi değildir. Velayet değişikliği olabilmesi için velayeti alan kişinin hakları uzun süreli olarak ihlal veya ihmal etmiş olması gereklidir.

Yani yeniden evlenmenin velayet değişikliği için bir sebep olabilmesi için yeniden evlenmiş olan ebeveynin sorumluluklarını yerine getirmemesi ve çocuk için olumsuz getirileri olacak davranışlarda bulunması gerekir. Bu nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Çocuğu uzun süre başka bir kişide bırakmak
• Çocuğa ihtiyacı olan bakımı ve düzeni sağlamamak
• Çocuğu maddi ve manevi olarak yıpratmak
• Çocuğa fiziksel veya ruhsal şiddet uygulamak

Velayet Davası Kaç Yıl Sürer?

Velayet davasının süresinin en az 1 yıl sürebilmesi için taraflar arasında bir anlaşma sağlanmamış olması gerekmektedir. Ayrıca bir tarafın velayet konusunda avantaj kazanabilecek kadar kuvvetli bir delilinin olmaması anlamına gelir.

Eksik delillerin olması ve sunulan iddiaların kanıtlanamaması durumunda, aynı zamanda bu iddialar çürütülemez ise dava için bir sonra duruşma tarihi belirlenir. Bu tür anlaşma sağlanamayan ve iki tarafın da geri adım atmadığı velayet davaları sonuçlanması uzun sürebilir.

Velayet Davaları Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

Velayet davaları; basit ve anlaşmalı bir velayet davası olması durumunda 90 gün gibi bir süre içerisinde sonuçlanır. Tek duruşma gerçekleşir. Kararın tebliğ edilmesi gibi evrak ve dosya işleri süreyi 90 güne kadar uzatmış olur. Fakat normal bir velayet sürecinde, taraflar anlaşma sağlamamış ve taraflar arasında çekişme yok ise; velayet davasının ortalama süreci 209 günü bulur.

Bu tür davalarda genelde ikinci bir duruşma daha yapılır. Eğer var ise şahitlerin dinlenmesi, hakimin talep ettiği eksik delillerin sunulması ve çocuğa kimde kalmak istediğinin sorulması bu duruşmada gerçekleşir.