Tasarrufun iptali davası nasıl düşer? Düşerse sonuç ne olur?

Tasarrufun iptali davası nasıl düşer? Düşerse sonuç ne olur? Tasarrufun iptali davası, alacaklının alacağını tahsil etmesini engellemek amacıyla borçlunun yaptığı devir, satış veya bağış gibi işlemlerin geçersiz sayılması için açılan özel bir dava yoludur. Ancak bu davanın her zaman alacaklı lehine sonuçlanacağı düşünülmemelidir.

Zira bazı durumlarda dava şartlarının eksikliği, sürenin geçirilmesi, borcun sona ermesi ya da dava konusunun ortadan kalkması gibi nedenlerle dava ilerleyemez. İşte bu noktada “tasarrufun iptali davası nasıl düşer?” sorusu önem kazanır.

Tasarrufun iptali davası nasıl düşer? Düşerse sonuç ne olur?

Tasarrufun iptali davalarında “düşme” ya da “konusuz kalma” ihtimali birkaç farklı sebepten kaynaklanır:

Beş yıllık hak düşürücü sürenin geçirilmesi ne demek?

İcra ve İflas Kanunu’nun 284. maddesi, tasarrufun iptalinin en geç tasarruf tarihinden itibaren beş yıl içinde istenebileceğini düzenlemiştir.

Bu süre hak düşürücü niteliktedir ve mahkeme tarafından re’sen dikkate alınır. Yani beş yıl geçtikten sonra açılan dava, hiçbir şekilde incelenmez ve reddedilir. Önemli bir nokta da şudur: İhtiyari arabuluculuk veya başka bir girişim bu süreyi durdurmaz ya da kesmez.

Aciz vesikasının bulunmaması nedeniyle ne demek?

Tasarrufun iptali davası açabilmek için alacaklının, borçlunun malvarlığının alacağını karşılamaya yetmediğini gösteren geçici veya kesin aciz belgesine sahip olması gerekir. Yargıtay’a göre bu belge bir dava şartıdır.

Yargılama sürecinde en geç hüküm verilene kadar dosyaya sunulabilir. Eğer hiç sunulmazsa, dava dava şartı yokluğundan reddedilir.

Borcun sona ermesi nedeniyle düşme ne demek?

Eğer borç tamamen ödenirse veya alacaklı borçluyu ibra ederse, artık alacaklının dava açmakta ya da devam ettirmekte korunmaya değer bir menfaati kalmaz. Böyle bir durumda dava konusuz hale gelir ve mahkeme “karar verilmesine yer olmadığına” hükmeder.

Dava konusu malın el değiştirmesi nedeniyle düşmesi ne demek?

Uygulamada sıkça görülen bir ihtimal de dava sırasında dava konusu malın üçüncü kişiler tarafından devredilmesidir. Burada dava düşmez. İcra ve İflas Kanunu’nun 283/2. maddesi gereğince dava, malın bedeline dönüşür. Yani alacaklı, malın aynını değil, o malın değeri kadar tazminatı talep edebilir.

Alacağın mevcut olmaması nedeniyle düşmesi ne demek?

Tasarrufun iptali davasında borcun gerçekten mevcut olup olmadığı da tartışılabilir. Eğer borcun varlığı ispatlanamazsa dava reddedilir. Yani tasarrufun iptali davası sadece şekli şartlara değil, borcun maddi varlığına da bağlıdır.

Tasarrufun iptali davası nasıl düşer? Düşerse sonuç ne olur? Emsal  Yargıtay Kararı

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 14.09.2021 tarihli, 2017/(17)4-2773 E., 2021/987 K.

Olay: Alacaklı, borçlunun yaptığı tasarrufun iptalini talep etmiş; borçlu ise artık böyle bir borcun bulunmadığını savunmuştur.

Karar: HGK, tasarrufun iptali davasında borcun mevcut olup olmadığının incelenebileceğini kabul etmiş ve borcun tamamen sona erdiği anlaşıldığından davanın konusuz kaldığına hükmedilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Önemi: Bu karar, davanın yalnızca tasarrufun şekline değil, borcun varlığına da bağlı olduğunu; borç ortadan kalkmışsa davanın da sürdürülmesinin anlamı olmayacağını açıkça ortaya koymaktadır.

Tasarrufun iptali davası, alacaklı için güçlü bir icra hukuku aracıdır; fakat süresi, dava şartları ve borcun varlığı gibi unsurlara sıkı sıkıya bağlıdır. Beş yıllık hak düşürücü süre geçerse, aciz vesikası sunulmazsa veya borç tamamen ödenirse dava ya reddedilir ya da konusuz kalır. Ancak dava konusu malın el değiştirmesi halinde dava düşmez, sadece bedele dönüşür. Yargıtay da verdiği kararlarla bu çerçeveyi netleştirmektedir.