Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır 2026?

Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır 2026? Neden Açılır, Nerede Açılır? Arabuluculuk Zorunlu mu? Süresi Ne Kadardır? Ankara Güncel Hukuk Rehberi – Borç ilişkilerinde zaman zaman haksız icra takibi, sahte belgeyle işlem veya geçmişte kapanmış bir borcun yeniden talep edilmesi gibi durumlarla karşılaşılabilir.

Bu tür haksız takiplere maruz kalan kişiler, borçlu olmadıklarını ispatlamak için hukuk sisteminde önemli bir yola başvurur: Menfi Tespit Davası.

Peki menfi tespit davası nedir, nasıl ve nerede açılır, arabuluculuk zorunlu mudur, ne kadar sürede sonuçlanır? İşte 2026 yılı itibarıyla menfi tespit davası hakkında tüm güncel bilgiler…

Menfi Tespit Davası Nedir: Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır 2026?

İcra ve İflas Kanunu’nun 72. maddesine göre: “Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu olmadığının tespitini mahkemeden isteyebilir.”

Yani menfi tespit davası, kişinin borçlu olmadığının tespit edilmesi için açtığı davadır. Bu dava genellikle icra takibine maruz kalan borçlular tarafından açılır.

Örnek: Bir kişi, borcunu ödemesine rağmen aynı alacak için ikinci kez icra takibiyle karşılaşmışsa, bu durumda menfi tespit davası açarak borçsuz olduğunu mahkeme kararıyla tespit ettirebilir.

Menfi Tespit Davası Neden Açılır?

Menfi tespit davasının açılmasının birkaç temel nedeni vardır: Gerçekte borç bulunmaması (Örneğin: borç ödendiği hâlde yeniden talep edilmesi.)

Borcun zamanaşımına uğraması: (Borç 10 yıllık zamanaşımı süresini doldurmuşsa.)

Sahte senet, hatalı belge veya yanlış kişiye yöneltilen icra takibi,

Müteselsil borçlulukta sorumluluğun olmaması,

Bankalar veya finans kuruluşlarının mükerrer alacak talebi,

Bu davayla amaç, kişinin haksız yere borçlu konuma düşürülmesini önlemektir.

Yargıtay 19. HD, Kararında; “Menfi tespit davasının amacı, borçlu olmadığını ispatlayarak icra tehdidinden kurtulmaktır.”

Menfi Tespit Davası Nerede Açılır?

Menfi tespit davaları, Asliye Hukuk Mahkemesi veya İcra Hukuk Mahkemesi nezdinde açılır. Yetkili mahkeme, icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir.

İcra takibi başlatılmışsa, Takibin yapıldığı yer mahkemesinde açılır, İcra takibi başlatılmadan önce açılıyorsa Borçlunun yerleşim yeri mahkemesi görevlidir.

Yargıtay 11. HD, Kararında; “Menfi tespit davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir; takip öncesi veya sonrası fark etmez.”

Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır 2026?

Dava açmak isteyen kişi veya avukatı aşağıdaki adımları izlemelidir.

Dava Dilekçesi Hazırlanır: Dilekçede mutlaka şu unsurlar bulunmalıdır:

Taraf bilgileri,

İcra dosyası numarası (varsa),

Borcun neden haksız olduğu,

Deliller (dekont, makbuz, yazışma, senet iptal belgesi vb.),

“Borçlu olmadığının tespitine” dair açık talep,

Mahkemeye Başvuru: Dilekçe, görevli mahkemeye sunulur ve dava açılır.

İcra takibi devam ediyorsa, borçlu teminat yatırarak takibin durdurulmasını da isteyebilir.

İİK m.72/2: “Borçlu, icra takibinden sonra menfi tespit davası açarsa, mahkemece teminat gösterilmesi hâlinde icra takibi durdurulabilir.”

Delillerin Sunulması: Mahkeme, tarafların beyanlarını ve sundukları belgeleri inceler. Gerekirse bilirkişi raporu alınır.

Mahkeme Kararı: Hakim, borcun bulunmadığına kanaat getirirse, “borçlu olmadığının tespiti” kararı verir. Bu karar, icra takibini ortadan kaldırır.

Menfi Tespit Davasında Arabuluculuk Zorunlu mu?

Hayır. Menfi tespit davası, borçlu ile alacaklı arasındaki bir icra uyuşmazlığı niteliğinde olduğundan, arabuluculuk zorunlu değildir.

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu veya 6325 Sayılı Arabuluculuk Kanunu kapsamına girmez. Ancak alacak konusu ticari ilişki ise (örneğin şirketler arası borç-alacak davası), ticari dava olarak görülebilir ve zorunlu arabuluculuk gündeme gelebilir.

Kısacası: İcra takibine dayalı menfi tespit davaları → Arabuluculuk zorunlu değil

Ticari borçlardan kaynaklanan menfi tespit davaları → Arabuluculuk zorunludur.

Menfi Tespit Davası Açma Süresi kaç Gündür?

Menfi tespit davası için belirli bir “mutlak süre” yoktur. Ancak dava açılacak zaman, takip öncesi veya takip sonrası olmasına göre değişir:

Takip öncesi menfi tespit, İcra tehdidi başlamadan önce açılabilir. Takip sırasında menfi tespit davası açılıyorsa, Tebligat sonrası 7 gün içinde açılması önerilir Takip sonrası (ödeme yapılmışsa) İade davası (istirdat davası) olarak açılır

Yargıtay 12. HD, Kararında; “Takip öncesi menfi tespit davası, borç doğmadan veya takip başlamadan önce dahi açılabilir; yeter ki borç tehdidi bulunmuş olsun.”

Menfi Tespit Davası Ne Kadar Sürer?

Menfi tespit davalarının ortalama süresi:

İcra takibine bağlıysa: 6 – 12 ay, Takip öncesi açılmışsa: 8 – 15 ay,

Bilirkişi incelemesi gerekirse: 1 yılı aşabilir.

Deliller eksiksiz sunulursa, dava süresi ciddi ölçüde kısalır.

Menfi Tespit Davasının Sonuçları Nelerdir?

Mahkeme “borçlu değildir” kararı verdiğinde: İcra takibi iptal edilir, haciz kalkar. Borçlu, icra dosyasında masrafları alacaklıdan talep edebilir. Alacaklı haksız çıkarsa, borçludan %20’ye kadar tazminat istenebilir.

İİK m.72/3: “Menfi tespit davası sonunda alacaklı haksız çıkarsa, borçlunun uğradığı zarar tazmin edilir.”

Avukat ve Danışmanlık: Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır 2026?

2026 yılı itibarıyla menfi tespit davası, borçlu olmadığını ispat etmek isteyen kişiler için en etkili hukuki yoldur. Dava, Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır, arabuluculuk zorunluluğu bulunmaz ve takip öncesi veya sonrası açılabilir.

İcra tehdidi altındaki borçlular, haksız icra işlemlerine karşı menfi tespit davası ile hem borçsuzluklarını kanıtlayabilir hem de itibarlarını koruyabilir.