Kıdem Tazminatı Nedir

Kıdem Tazminatı Nedir, Nasıl Alınır? Kıdem tazminatı, bir çalışanın, işyerinde geçirdiği süre boyunca elde ettiği kıdemin karşılığı olarak işveren tarafından ödenen bir tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde düzenlenen kıdem tazminatı, çalışanların işten ayrılmaları durumunda belirli şartlar altında hak kazandıkları önemli bir tazminat türüdür. Çalışanın verdiği emeğin karşılığını aldığı bu sistem, işverenin sorumluluklarını yerine getirmesiyle işler hale gelir.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, çalışan bir işçinin işyerinde hizmet süresi boyunca kazandığı hakların bir karşılığı olarak ödenir. Çalışanın belirli bir süre aynı işyerinde çalışması ve işten ayrılma şartlarının yasada belirtilen hallerde gerçekleşmesi durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İş Kanunu’na göre kıdem tazminatı, işçinin her çalıştığı yıl için bir brüt maaşı tutarında ödenir. Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin en az 1 yıl çalışmış olması gerekir.

Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları Nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre kıdem tazminatına hak kazanabilmek için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar şu şekildedir:

İşverenin haksız bir nedenle işten çıkarması

İşçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi

Erkek çalışanların askerlik nedeniyle işten ayrılması

İşçinin emeklilik nedeniyle işi bırakması

Emeklilik yaşını beklemek amacıyla işçinin işten ayrılması

Kadın çalışanın evlilik nedeniyle 1 yıl içinde işten ayrılması

İşçinin ölmesi durumunda mirasçılarına kıdem tazminatı ödenmesi

Bu hallerden biri gerçekleştiğinde, çalışılan her yıl için bir brüt maaş tutarında kıdem tazminatı ödenir.

Kıdem Tazminatı Kimlere Verilir?

Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalışan işçilere ödenir. Ancak işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması ve işyerinde kesintisiz bir şekilde en az 1 yıl çalışmış olması gerekir. Belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalışanlar kıdem tazminatı alamazlar.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, çalışanın işyerinde çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır. Bu hesaplama yapılırken çalışanın sadece maaşı değil, aynı zamanda yemek ücreti, prim, ikramiye gibi ek ödemeler de dikkate alınır. Örneğin, brüt maaşı 20.000 TL olan ve 5 yıl çalışmış bir işçi için kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:

20.000 TL x 5 yıl = 100.000 TL

Ancak, kıdem tazminatının yıllık tavanı aşılmamalıdır. Eğer çalışanın maaşı tavanı aşarsa, kıdem tazminatı bu tavan üzerinden hesaplanır.

Kıdem Tazminatını Almak İçin Neler Gereklidir?

Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için en az 1 yıl süreyle kesintisiz bir şekilde işyerinde çalışmak gerekmektedir. Ayrıca, işçinin Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) kapsamında çalışıyor olması şarttır. İşçinin işten ayrılma sebebi yasada belirtilen haklı sebeplerden birine dayanıyorsa, kıdem tazminatı talep edebilir. İşten kendi isteğiyle ayrılan bir işçi, bu haller dışında kıdem tazminatı alamaz.

Kıdem Tazminatı Hangi Ödemeleri İçerir?

Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin brüt maaşı temel alınır. Bununla birlikte, bazı yan ödemeler de kıdem tazminatı hesabına dahil edilir. Bu yan ödemeler şunları içerebilir:

Yemek ücreti

İkramiyeler

Sürekli prim ödemeleri

Giyim yardımları

Çocuk ve aile yardımları

Eğitim yardımı

Konaklama yardımı

Bu tür ödemeler, işçinin brüt maaşına eklenerek kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınır.

1 Yıl Çalışan Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

Evet, işçinin aynı işyerinde kesintisiz bir şekilde 1 yıl ve üzeri çalışması durumunda kıdem tazminatı hakkı doğar. Ancak, 1 yıl dolmadan işten ayrılan bir işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bu yüzden, kıdem tazminatı almak isteyen işçilerin en az 1 yıl çalışmaları gerekir.

Kıdem tazminatı işveren tarafından işçiye ödenen parasal miktardır. Tazminat miktarının artışı etkileyen faktörler ise, kıdem yani iş yerinde çalışma süresi, alınan ek prim ve satış, kira geliri gibi çok konu kıdem tazminatının miktarını yükselten miktarlardır.

İşçi Davaları ve İşçilerin Hakları Nelerdir?

İşçilerin çalıştıkları işyerlerinde işverenlerle aralarındaki ilişki ve yaptıkları çalışmalardan dolayı zaman zaman problemler yaşaması mümkün olabiliyor. Türk Hukuk sistemi içerisinde hem işçilerin hem de işverenlerin kaybettiği haklarının korunmasını sağlamak amacıyla farklı dava türleri bulunmaktadır. İşveren ve işçi tarafından bakıldığı zaman kişilerin kendi haklarını bilmeleri ve bu hakları koruyabilmeleri adına mutlaka işçi davaları hakkında bilgi sahibi olmaları gerekir.

İşçilere Eşit Davranma İlkesi Nedir?

İşyerlerindeki en temel hakların korunmasını sağlayan ilke işçilere eşit davranma ilkesi olmaktadır. Hiçbir işçinin birbirinden dil, ırk, cinsiyet, inanç, din gibi ortaya farklılık çıkaran bir sebeple diğerlerinden ayrı tutularak daha fazla ya da daha az iş yüküne sahip olması bu ilke ile engellenmiştir. Bu ilkeye uyulmadığı takdirde işçilerin talepleri sonucunda işveren tarafından 4 aylık maaş bedeli karşılığında tazminat alınması mümkün olmaktadır.

İşe İade Davası Nedir?

Kriz dönemleri başta olmak üzere zaman zaman işyerinde yaşanan farklı problemlerden kaynaklanarak işverenler işçilerin görevleri haksız bir nedenle sona erdirebiliyorlar. Ancak işçinin bu durumda gerekli davaları açarak tekrar işine geri dönme hakkını kazanması mümkün olmaktadır. Tüm mahkeme kararlarına rağmen işveren hala işçinin işyerindeki çalışmasına geri dönmesini engellemeye çalışıyor ise bu durumda işe iade davası açarak işçi haklarını koruyabilir. Haksız nedenle işten çıkarıldığı için açılan davaların karara bağlanmasının ardından bir aylık süre içerisinde işveren tarafından gerekli karar yerine getirilmediği takdirde işçi bu dava yoluna başvurabiliyor.

İşçinin Haklı Nedenle İşten Ayrılma Hakkı

İşçiler çalıştıkları işyerlerinde belirli sözleşmeler dahilinde çalışmalarına devam ediyor olsalar da bazı gerekçeleri sebep göstererek diledikleri bir zamanda iş akdini haklı fesih yolu ile işlerini bırakabilirler. Bu durumun ortaya çıkmasını sağlayan haklı gerekçelerden ilki sağlık ile ilgili olan sebeplerdir. İşçiden beklenen iş performansının kendisinin sağlığına zararlı olacağını düşünen kişiler bu haklarını kullanarak haklarını fesih edebilirler. Bir diğer sebep ise ahlak ve iyi niyet kurallarına uymama ile alakalı olmaktadır. Kişiler çalışma alanları içerisinde kendilerini ve ailelerini hedef alan sözlere ya da tacizlere maruz kalırlarsa bu durumda da işten haklı nedenle ayrılabilirler.

İşçilerin Diğer Hakları

Pek çok iş yerinde göz ardı ediliyor olsa da işçilerin geniş bir yelpazede sahip olduğu haklar arasında mola hakkı ve iş güvenliği en önemli konular olmaktadır. İşçilerin güvenliği için tüm önlemlerin alınmış olması gerekli tutulmuş ve mutlaka çalışmalar arasında molaların eklenmesi şart koşulmuştur.