İş hukukunda arabuluculuk zorunlu mu?

İş hukukunda arabuluculuk zorunlu mu? İş hukuku, işçi ve işveren arasında yaşanan uyuşmazlıkların çözümünde önemli bir yere sahiptir. Ancak, iş hukuku kapsamındaki davaların mahkemelerde uzun sürebilmesi ve taraflar arasındaki gerginliğin artması gibi olumsuz sonuçları önlemek amacıyla zorunlu arabuluculuk sistemi devreye girmiştir. Bu sistemle birlikte, işçi-işveren arasındaki uyuşmazlıklar çözülmeden önce arabuluculuk sürecine başvurulması yasal bir zorunluluk haline getirilmiştir. Peki, iş hukuku kapsamındaki arabuluculuk nedir, hangi durumlarda zorunludur ve süreç nasıl işler?

İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk Nedir?

Zorunlu arabuluculuk, işçi ve işveren arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümünde, mahkemeye başvurmadan önce arabuluculuk yoluna başvurmayı gerektiren bir sistemdir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. maddesine göre, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacakları, tazminatlar ve işe iade talepleriyle ilgili davalarda arabulucuya başvurulması zorunludur.

Arabuluculuk, tarafların anlaşmazlıklarını mahkeme dışı bir yolla çözmeleri için tarafsız bir üçüncü kişi (arabulucu) yardımıyla bir araya geldikleri bir süreçtir. Zorunlu arabuluculuk ise, tarafların doğrudan dava açma hakkının önüne geçer ve önce arabuluculuk sürecinin tamamlanmasını şart koşar. Eğer bu süreçte taraflar anlaşmaya varamazsa, dava açma hakkı doğar.

Hangi Davalarda Arabuluculuk Zorunludur?

İş hukuku kapsamındaki birçok dava türü, zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Özellikle şu taleplerle ilgili davalarda arabuluculuk zorunludur:

Kıdem tazminatı

İhbar tazminatı

Fazla mesai ücreti

Maaş alacakları

Yıllık izin ücreti

Hafta tatili ücreti

İşe iade talepleri

Bu tür taleplerle dava açılmadan önce, arabuluculuk sürecine başvurulmuş olması gerekir. Aksi takdirde dava açılması durumunda, mahkeme dava şartı eksikliği nedeniyle davayı reddeder.

Zorunlu Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?

Zorunlu arabuluculuk süreci belirli adımlarla işler. İşte süreçte izlenmesi gereken aşamalar:

Arabulucuya Başvuru: Taraflardan biri, adliyelerde bulunan arabuluculuk bürosuna başvurarak süreci başlatır. Arabuluculuk bürosu, taraflara ulaşarak görüşmeleri başlatacak bir arabulucu atar.

Tarafların Davet Edilmesi: Arabulucu, başvuru sonrasında tarafları arabuluculuk toplantısına davet eder. Davet edilen tarafların toplantıya katılması zorunlu değildir; ancak arabuluculuk görüşmelerine katılmayan taraf, dava aşamasında bu durumu olumsuz sonuçlarla karşılaşabilir.

Görüşmelerin Başlaması: Taraflar arabulucunun yönlendirmesiyle bir araya gelir ve görüşmelere başlar. Bu aşamada tarafların talepleri ve çözüm önerileri konuşulur. Süreç, işçi ve işverenin birbirini dinlemesi ve uzlaşmaya varması üzerine kuruludur.

Anlaşmanın Sağlanması: Eğer taraflar arabuluculuk sürecinde anlaşmaya varırsa, arabulucu tarafından anlaşma belgesi düzenlenir. Bu belge, mahkeme kararı niteliği taşıyacak şekilde bağlayıcıdır. Taraflar anlaşmanın şartlarını kabul ederek süreç sonlandırılır.

Anlaşmazlık Durumu: Taraflar arasında anlaşma sağlanamazsa, arabulucu bu durumu bir tutanak ile belgeleyerek taraflara bildirir. Bu durumda taraflar, anlaşma sağlanamadığına dair tutanak ile mahkemeye başvurarak dava açabilirler.

Arabuluculuk Ücretini Kim Öder?

Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanması durumunda, arabuluculuk ücreti taraflar arasında eşit olarak paylaşılır. Ancak taraflar aksi yönde bir anlaşma yapmışsa, arabuluculuk ücreti farklı şekilde de ödenebilir. Uygulamada genellikle arabuluculuk ücretinin tamamı işveren tarafından ödenmektedir. Eğer anlaşma sağlanamazsa, arabuluculuk sürecindeki ücretler devlet tarafından karşılanır.

Arabuluculuk Ücretleri Ne Kadar?

2024 yılı itibarıyla, arabuluculuk sürecinde taraflar arasında anlaşma sağlanması durumunda ticari uyuşmazlıklar için arabuluculuk ücreti 2.500 TL, diğer uyuşmazlıklar için ise 2.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu ücretler, arabuluculuk sürecinin sonunda ödenir ve taraflar arasında eşit olarak paylaştırılabilir.

İşçi ve İşveren Arasında Arabuluculuk Ne Kadar Sürer?

Zorunlu arabuluculuk süreci, iş uyuşmazlıklarında hızlı bir şekilde çözüme ulaşmayı hedefler. 3 haftalık bir süre öngörülmüştür ve arabulucu, tarafları bu süre zarfında anlaşmaya yönlendirmeye çalışır. Gerekli görüldüğünde arabulucu, bu süreyi en fazla 1 hafta daha uzatabilir. Ancak bu süreler, mahkeme sürecine kıyasla oldukça kısadır ve tarafların hak kaybına uğramadan hızlıca çözüm elde etmeleri amaçlanmaktadır.

İş hukuku ve aile boşanma hukuku alanında arabuluculuk ve diğer davalar hakkında detaylı bilgi için..