İpotekte Eşin Rızası Aranır Mı? Aile Konutu Satılabilir Mi?

İpotek, borcun ödeneceğine dair güvence olarak, alacaklı lehine borçlunun taşınmazına tapu siciline kaydedilen bir hak olarak tanımlanır. İpotek, mevcut bir alacak için kurulabileceği gibi henüz doğmamış ancak doğması kesin ya da muhtemel alacaklar için de güvence olarak kullanılabilir.

Alacaklı, borç tahsil edilmediği takdirde ipotekli taşınmazı cebri icra yoluyla paraya çevirme hakkına sahiptir. Ancak ipotek tesis edilirken, aile konutu niteliğindeki taşınmazlarda eşin rızasının aranması zorunluluğu getirilmiştir.

1. İpotek Nedir?

İpotek, bir borcun teminat altına alınması için taşınmaz üzerine konulan rehin hakkıdır. İpotekli alacak ödenmezse alacaklı, ipotekli taşınmazın satışından alacağını tahsil edebilir. İpotek, tapu siciline kaydedildiği anda geçerli olur ve borç ödendiğinde tapudan kaldırılması gerekir.

İpotekle ilgili daha fazla bilgiye ulaşmak için “İpotek Nedir?” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

2. İpotek İçin Eşin Rızası Gerekli midir?

Kural olarak ipotek tesisinde eşin rızası aranmaz. Ancak, üzerinde ipotek tesis edilecek taşınmaz aile konutu niteliğinde ise Türk Medeni Kanunu’na göre eşin rızası gereklidir. Eşler arasındaki borç ilişkilerinde de bu rıza aranır. Örneğin, eşlerden biri kefil olma durumunda, diğer eşin yazılı rızası gerekecektir.

Eğer taşınmaz maliki olmayan eş, malik eşin borcunu güvence altına almak için ipotek tesis ediliyorsa, bu durumda da eşin rızası zorunludur.

3. Aile Konutu Nedir?

Aile konutu, eşlerin ortak yaşamlarını sürdürdükleri, acı ve tatlı anılarını paylaştıkları yerdir. Hukuki olarak Yargıtay kararlarında, aile konutu, “eşlerin müşterek yaşamlarını sürdürdükleri konut” olarak tanımlanmıştır. Aile konutunun tapu kaydına şerh edilmesi mümkündür ancak bu şerh, sadece açıklayıcı niteliktedir; şerh olmasa bile taşınmaz aile konutu niteliğini taşır.

4. Aile Konutu Üzerine İpotek Tesis Edilmesi İçin Eşin Rızası Şart mıdır?

Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesine göre, aile konutu üzerindeki hakların sınırlandırılması ya da ipotek konulabilmesi için malik olmayan eşin açık rızası gereklidir. Bu rıza, şekle tabi olmadan, yazılı ya da sözlü olarak verilebilir. Ancak, açık rızanın ispat yükümlülüğü ipotek tesis eden eşe aittir. Rıza belirli bir işlem için verilmelidir; genel bir rıza geçerli sayılmaz.

Aile konutunun tapuya şerh edilmemiş olması, rıza gerekliliğini ortadan kaldırmaz. Yani, aile konutu üzerinde ipotek tesis edilebilmesi için diğer eşin rızası her durumda aranır.

5. Eşin Rızası Olmadan Aile Konutu Üzerine İpotek Tesis Edilmesi Yasal Mı?

Eşin rızası olmadan aile konutu üzerine ipotek tesis edilmesi durumunda, ipotek geçersiz olur. Malik olmayan eş, ipoteğin kaldırılması için dava açabilir. Yargıtay kararları da bu doğrultuda, eşin rızası olmadan tesis edilen ipoteğin kaldırılması gerektiğini ifade etmektedir.

Örneğin, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/2-2934 E. ve 2017/1556 K. sayılı kararı, “aile konutunun eşin rızası olmadan ipotek edilmesi durumunda ipoteğin kaldırılması gerektiğine” hükmetmiştir.

6. İpoteğin Kaldırılması Davası Nedir?

Aile konutu üzerindeki ipoteğin kaldırılması için açılan davalarda görevli mahkeme, aile mahkemesidir. İpoteğin kaldırılması davası zamanaşımına tabi değildir. Malik olmayan eş, aile konutu üzerindeki ipotek devam ettiği sürece dava açma hakkına sahiptir.