Aile Konutu Nedeniyle Satılan Tapu İptal Edilir Mi? Hangi Durumda İptal Edilir?

Aile Konutu Nedeniyle Satılan Tapu İptal Edilir Mi? Hangi Durumda İptal Edilir? Tasarrufun iptali davası, alacaklının alacağını tahsil etmesini engellemek amacıyla borçlunun üçüncü kişilerle yaptığı mal kaçırma niteliğindeki işlemlerin iptali için açılan özel bir dava türüdür.

Borçlunun, alacaklılardan malvarlığını gizlemek veya azaltmak amacıyla yaptığı devir, satış ya da bağış gibi işlemler bu davanın konusunu oluşturur. Bu açıdan dava, yalnızca tarafların menfaatlerini değil aynı zamanda icra hukukunun temel amacı olan alacaklının korunmasını sağlamaktadır.

Tasarrufun iptali davası nasıl neden açılır?

Türk İcra ve İflas Kanunu’nun 277 ve devamı maddelerinde düzenlenen tasarrufun iptali davası, borçlunun hileli tasarruflarına karşı alacaklıya etkin bir hukuki koruma sağlar. Örneğin borçlu, icra takibi tehdidi altındayken taşınmazını eşine ya da kardeşine düşük bir bedelle devredebilir. Bu gibi durumlarda alacaklı, yapılan tasarrufun kendi alacağını bertaraf etmeye yönelik olduğunu ileri sürerek iptal davası açabilir.

Davanın kabulü halinde, borçlunun yaptığı işlem tamamen ortadan kalkmaz; fakat alacaklı, o malı sanki borçlunun malıymış gibi haczedip satabilir. Bu özellik, davayı borçlunun kötü niyetli davranışlarına karşı güçlü bir icra hukuku aracı haline getirmektedir.

Tasarrufun iptali davası hukuki dayanaklar nelerdir?

İİK m. 277 vd.: Tasarrufun iptali davalarının hangi hallerde açılabileceği, kimler tarafından açılabileceği ve sonuçları bu maddelerde düzenlenmiştir.

İİK m. 280: Bağışlamalar veya bağışlama hükmünde olan tasarrufların iptali mümkündür.

İİK m. 281: Borçlunun alacaklıya zarar verme kastıyla yaptığı ve üçüncü kişinin de bu kastı bildiği tasarrufların iptali öngörülmüştür.

İİK m. 282: Olağan iş ilişkileri çerçevesinde yapılan işlemler istisna tutulmuş, dürüst ticari işlemler korunmuştur.

Tasarrufun iptali davası Yargıtay’ın Emsal Kararları

Yargıtay içtihatları, tasarrufun iptali davalarının uygulanmasında yol gösterici niteliktedir. Örneğin:

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, 2017/3282 E., 2019/4541 K. sayılı kararında; borçlunun, alacaklılardan mal kaçırma kastıyla eşine yaptığı taşınmaz devrinin iptaline karar verilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Yargıtay 23. Hukuk Dairesi, 2018/2426 E., 2020/1389 K. kararında; iptal davasının yalnızca borçlunun kötü niyetli tasarruflarını değil, bu tasarruftan yararlanan üçüncü kişilerin iyi niyet iddialarını da sınırlandırdığı, alacaklının korunmasının öncelikli olduğu belirtilmiştir.

Yargıtay HGK, 2015/12-2118 E., 2017/1254 K. kararında ise tasarrufun iptali davasının sonucu olarak malvarlığı işlemlerinin tamamen geçersiz sayılmadığı, yalnızca alacaklıya haciz ve satış imkânı verdiği açıkça ifade edilmiştir.

Aile Konutu ve Tasarrufun İptali Davası Nedir?

1. Aile Konutu Nedir? Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi, eşlerin ortak yaşamlarını sürdürdüğü taşınmazı “aile konutu” olarak tanımlar.

Bu taşınmaz üzerinde yapılacak işlemler (satış, ipotek, kira feshi vb.) için her iki eşin rızası şarttır. Yani eşlerden biri tek başına aile konutunu devredemez veya üzerinde tasarrufta bulunamaz.

2. Borçlu Eşin Mal Kaçırması ve Aile Konutu Nedir? Eğer borçlu eş, aile konutu niteliğindeki taşınmazı alacaklılardan mal kaçırma amacıyla üçüncü kişilere devrederse, alacaklı tasarrufun iptali davası açabilir.

Burada iki yönlü bir durum vardır:

Alacaklının menfaati: Alacaklı, borçlunun mal kaçırma amacıyla yaptığı devir işleminin iptalini ister.

Diğer eşin menfaati: Konut aile konutu niteliğinde olduğundan, diğer eşin rızası olmadan yapılan devir işlemi zaten geçersiz sayılabilir.

Dolayısıyla aile konutu söz konusu olduğunda, iptal davası hem alacaklıyı hem de diğer eşi koruyan bir hukuki işlev üstlenir.

3. Aile Konutu ve Tasarrufun İptali Davası Neden ve Nasıl Açılır?

Aile Konutu ve Tasarrufun İptali Davası Neden açılır?

Borçlu eşin, alacaklının hakkını bertaraf etmek için aile konutunu muvazaalı şekilde üçüncü kişilere devretmesi ve Diğer eşin rızası olmadan yapılan satış veya devir işlemleri ile Aile düzenini ve barınma hakkını koruma ihtiyacı nedeniyle açılır.

Aile Konutu ve Tasarrufun İptali Davası Nasıl açılır?

Alacaklı, İcra ve İflas Kanunu m. 277 vd. hükümlerine dayanarak tasarrufun iptali davası açar. Diğer eş ise TMK m. 194 uyarınca kendi rızası dışında yapılan tasarrufun iptali için ayrı dava açabilir veya davaya katılabilir.

Dava, borçlunun yerleşim yeri Aile Mahkemesi veya Asliye Hukuk Mahkemesi veya taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılır.

4. Aile Konutu ve Tasarrufun İptali Davasında Yargıtay’ın Görüşü Nedir?

Yargıtay, aile konutu üzerinde yapılan tasarruflarda eşin rızası alınmamışsa işlemin geçersiz olduğunu kabul eder.

Eğer borçlu eş, aile konutunu üçüncü kişiye devretmişse ve bu devir alacaklıya zarar verme kastı taşıyorsa, tasarrufun iptali davası kabul edilir.

Ayrıca, aile konutu koruması nedeniyle de diğer eş bu işlemin iptalini talep edebilir.

Aile konutu ile ilgili tasarrufun iptali davası, çifte koruma sağlar: Alacaklı, alacağını tahsil etmek için taşınmazı haciz ve satış yoluyla değerlendirebilir. Diğer eş, barınma hakkının korunması için rızası olmadan yapılan işlemleri geçersiz kılabilir.