Muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır 2026?

Muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır 2026? (görünürdeki işlem, mirasçılardan mal kaçırma kastı vb.) Muris Muvazaası Davasında Aranan Unsurlar Nelerdir? Hangi Durumlar Mal Kaçırmaya Girer? Ankara Güncel Hukuk Rehberi.

Türk miras hukukunda en çok karşılaşılan dava türlerinden biri muris muvazaası (mirasçılardan mal kaçırma) davasıdır. Bu dava, miras bırakanın ölümünden önce bazı taşınmazlarını mirasçılarından gizleyerek devretmesi durumunda gündeme gelir.

Yargıtay içtihatlarına göre, muris muvazaası davalarının temelinde “görünürde bir satış, gerçekte bir bağış ve mirasçıdan mal kaçırma kastı” bulunur.

Peki muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır, hangi durumlar mal kaçırmaya girer ve taşınmazın hangi tarihteki değeri esas alınır?

1. Muris Muvazaası Nedir?

Muris muvazaası, miras bırakanın (muris), malını görünürde bir satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi işlemlerle devretmesi, ancak gerçekte bu işlemin bağış (hibe) niteliğinde olması halidir.

Amaç, mirasın bir kısmını diğer mirasçılardan gizleyerek belirli kişilere kazandırmaktır.

Yargıtay, bu tür işlemleri “gizli bağış işlemleri” olarak nitelendirir ve tapu kaydının iptaliyle mirasçıların paylarının korunmasına karar verir.

2. Muris Muvazaası Davasında Aranan Unsurlar Nelerdir?

Bir davanın “muris muvazaası” olarak kabul edilebilmesi için bazı temel unsurların birlikte gerçekleşmesi gerekir.

Yargıtay’ın yerleşik kararlarında bu unsurlar üç başlık altında toplanmıştır:

A. Görünürde Bir Hukuki İşlem Olması: Muris, taşınmazını tapuda genellikle satış veya ölünceye kadar bakma akdi ile devreder.

Bu işlem dışarıdan bakıldığında geçerli bir satış gibi görünür. Ancak gerçek satış yoktur; bedel ödenmemiştir veya göstermeliktir.

B. Gizli Bir Bağış İradesinin Bulunması: Görünürdeki satış işlemi aslında bağış amacı taşır. Muris, malını bağışlamak istediği kişiye bedel göstermeden kazandırır. Ancak bağış işlemi için yasal şekil şartları (noter onayı gibi) yerine getirilmemiştir.

C. Mirasçılardan Mal Kaçırma Kastı: En belirleyici unsur budur. Murisin amacı, diğer mirasçıların miras hakkını ortadan kaldırmak veya azaltmaktır. Bu kast, doğrudan yazılı belgelerle değil, olayın koşulları ve murisin davranışları ile anlaşılır.

3. Mirasçılardan Mal Kaçırma Kastı Nasıl Belirlenir?

Muris muvazaası davalarında kastın ispatı, genellikle dolaylı delillerle yapılır. Mahkemeler, murisin niyetini tespit ederken aşağıdaki kriterleri birlikte değerlendirir:

Muris ile devralan arasındaki yakınlık (örneğin sadece bir çocuğuna satış yapması), Satış bedelinin ödenip ödenmediği, Tapu bedeli ile taşınmazın gerçek değeri arasındaki fark, Muris’in yaşı, sağlık durumu, eğitim seviyesi, Muris’in ekonomik durumu (satışa gerçekten ihtiyacı olup olmadığı), Devirden sonra taşınmazı kullanmaya devam edip etmediği, Muris’in tüm malvarlığını bir kişiye bırakıp bırakmadığı.

Bu unsurlar birlikte değerlendirildiğinde, mahkeme “mal kaçırma kastı” olup olmadığına karar verir.

4. Hangi Durumlar Mal Kaçırmaya Girer?

Her taşınmaz devri mal kaçırma olarak kabul edilmez. Ancak aşağıdaki durumlar, Yargıtay kararlarına göre “muris muvazaası” kapsamına girmektedir:

Durum Yargıtay Uygulaması: Murisin taşınmazını çocuklarından sadece birine satış göstermesi Mal kaçırma olarak kabul edilir

Satış bedelinin ödenmemesi veya çok düşük olması Muvazaa kabul edilir. Muris’in devir sonrası taşınmazda yaşamaya devam etmesi Gerçek satış olmadığına delil sayılır.

Muris’in yaşlı veya hasta olması Gerçek iradenin bağış olduğu varsayılır. Muris’in tüm mallarını tek bir kişiye devretmesi Mirasçılardan mal kaçırma amacı olarak değerlendirilir

Yargıtay’a göre, “satış bedelinin ödenmediği, murisin taşınmazı kullanmaya devam ettiği ve ekonomik gerekçe bulunmadığı” durumlarda muvazaa kesin kabul edilir.

5. Muvazaanın Unsurları Nelerdir?

Hukuk teorisinde “muvazaa” (danışıklık), görünürdeki işlemin gerçekte yapılmadığı, tarafların başka bir amaç güttüğü anlamına gelir.

Bu nedenle her muris muvazaası davasında üç temel unsur aranır:

Görünürde bir işlem (örneğin satış) yapılmış olmalı, Tarafların bu işlemi yapma konusunda anlaşması (danışıklık) bulunmalı, Gizli bir başka işlem (örneğin bağış) yapılmak istenmeli.

Bu üç unsurun varlığı halinde tapu kaydı, muvazaa sebebiyle geçersiz sayılır ve iptal edilerek mirasçılar adına tescil edilir.

6. Muris Muvazaasında Taşınmazın Hangi Tarihteki Değeri Esas Alınır?

Muris muvazaası davasında, taşınmazın değeri dava tarihindeki güncel rayiç değer üzerinden hesaplanır. Bu husus, Yargıtay içtihatlarında açıkça belirtilmiştir.

“Tapu iptali ve tescil davalarında, taşınmazın değerinin belirlenmesinde dava tarihindeki rayiç bedel esas alınır.”

(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2022/4817 E., 2023/6123 K.): Bu kural, taşınmazın gerçek ekonomik değerini korumak ve mirasçılar arasında adil bir paylaşım sağlamak için getirilmiştir.

Örnek: Muris 2010’da taşınmazını 100.000 TL bedelle devretmiş, ancak dava 2026’da açılmışsa, taşınmazın değeri 2026 yılındaki piyasa bedeline göre hesaplanır.

7. Muris Muvazaası Nasıl İspatlanır? Muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır 2026?

Muvazaa doğrudan yazılı belgeyle değil, her türlü delille ispatlanabilir. Bunlar arasında:

Tanık ifadeleri (özellikle satış bedelinin ödenmediğini bilen kişiler), Banka hareketleri (ödeme yapılmadığını gösteren kayıtlar), Tapu kayıtları ve satış bedelleri, Muris’in davranışları, yazılı beyanları, vasiyetleri.

Mahkeme, bu delilleri birlikte değerlendirir ve genellikle bilirkişi incelemesi ile taşınmazın değerini tespit eder. Muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır 2026?

8. Muris Muvazaası Davasında Zamanaşımı Var mı?

Muris muvazaası davası, zamanaşımına tabi değildir. Yani murisin ölümünden sonra her zaman açılabilir. Ancak uzun süre beklemek, tanık delillerinin zayıflamasına ve ispat güçlüğüne neden olabilir.

9. Avukat ve Danışmanlık: Muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır 2026?

Muvazaa Unsurları, Mal Kaçırma Kastı ve Değer Tespiti Birlikte Değerlendirilir. Muris muvazaası davalarında mahkemeler, görünürdeki satışın gerçek bağış olup olmadığını, mirasçılardan mal kaçırma kastının bulunup bulunmadığını ve taşınmazın güncel değerini birlikte değerlendirir.

Bu üç unsurun varlığı halinde, tapu kaydı iptal edilerek mirasçılar adına tescil yapılır. Mirasçılar açısından bu dava, adaletin sağlanması ve hakkaniyetli miras paylaşımı açısından son derece önemlidir.

Bu nedenle sürecin miras hukuku ve tapu davaları konusunda uzman bir avukat aracılığıyla yürütülmesi hak kaybını önleyecektir. Muris muvazaası davasında hangi unsurlar aranır 2026?