Mirasta Denkleştirme davası nasıl ne zaman açılır? Denkleştirme Nasıl Yapılır, Şartları Nedir?

Mirasta Denkleştirme davası nasıl ne zaman açılır? Denkleştirme Nasıl Yapılır, Şartları Nedir? İşte Miras Hukukunda Denkleştirme ve Yargıtay Kararları: Uygulamada Temel Kriterler ve Emsal İçtihatlar

Miras hukukunda “denkleştirme” kavramı, miras bırakanın sağlığında yasal mirasçılardan birine yaptığı karşılıksız kazandırmaların, diğer mirasçıların haklarını zedelememesi için terekeye iade edilmesini ifade eder.

Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre, bu tür kazandırmaların miras payına mahsuben yapılması esas alınır. Ancak bu iade yükümlülüğü yalnızca yasal mirasçılar arasında söz konusu olabilir. Yargıtay kararları, denkleştirmenin ne zaman ve hangi şartlarda uygulanabileceğine dair birçok önemli ilkeyi ortaya koymuştur.

Mirasta denkleştirme şartları nelerdir?

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin kararlarına göre denkleştirme kurallarının uygulanabilmesi için şu koşullar gereklidir:

Kazandırma sağlar arası olmalıdır. Ölüme bağlı tasarruflar denkleştirmeye tabi değildir.

Karşılıksız olmalıdır. Bağış niteliğinde olmalıdır. Satış, hizmet karşılığı gibi nedenlerle yapılan kazandırmalar denkleştirme dışında kalır.

Yasal mirasçılar arasında olmalıdır. Yasal mirasçı olmayan kişilere yapılan kazandırmalar bu kapsamda değerlendirilmez.

Miras payına mahsuben yapılmış olmalıdır. Altsoya yapılan karşılıksız kazandırmalar karine olarak denkleştirmeye tabidir. Altsoy dışında kalan mirasçılar için ise bu husus davacı tarafından ispatlanmalıdır.

Denkleştirme Nasıl Yapılır? Yargıtay Kararları Ne Diyor?

1. Yargıtay 14. HD, 2016/9041 E., 2019/3588 K.

Bu kararda, miras bırakandan davalıya yapılan birçok taşınmaz kazandırmasının, miras payına mahsuben mi yoksa bağış amacıyla mı yapıldığı araştırılmıştır. Mahkeme, bağış amacının bulunup bulunmadığını yeterince araştırmadan hüküm kurduğu için karar bozulmuştur. Denkleştirmede, taşınmazların mülkiyet devri belgeleri, banka hareketleri, tanık anlatımları ve şirket kayıtları dikkatle incelenmelidir.

2. Yargıtay 14. HD, 2016/528 E., 2018/6510 K.

Bu kararda ise murisin sağlığında yaptığı taşınmaz satışlarının bedelini davalıya verip vermediği tartışılmıştır. Davalı lehine yapılan kazandırmaların açık ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde ispat edilemediği durumda, Yargıtay davanın reddi gerektiğini belirtmiştir. İspat yükü, denkleştirmeye tabi olmadığı iddiasında bulunan kişiye düşer.

3. Yargıtay 14. HD, 2016/9034 E., 2019/3584 K.

Miras bırakandan davalıya banka hesabından çekilerek verilen 30.000 TL tutarındaki paranın denkleştirmeye tabi olup olmadığı değerlendirilmiştir. Davalı, bu parayla murisin ihtiyaçlarını karşıladığını iddia etmiş, ancak bu iddia yeterli şekilde araştırılmadan davanın reddi hatalı bulunmuştur. Karar, masrafların tespiti ve kalan bedel üzerinden denkleştirme yapılması gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.

Yargıtay’ın bu kararları, denkleştirme talebinin yalnızca altsoy ya da yasal mirasçılar arasında ileri sürülebileceğini, her türlü kazandırmanın değil, sadece miras payına mahsuben yapılan karşılıksız kazandırmaların bu kapsamda değerlendirileceğini açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca iade edilecek malın belirlenmesinde davalının seçim hakkı bulunduğu ve iadenin aynen veya bedel olarak yapılabileceği de kararlarla şekillenmiştir.

Özellikle davalarda tanık beyanlarının değeri, maddi delillerle desteklenip desteklenmediği, murisin iradesinin bağış mı yoksa denkleştirme mi olduğu konusunda netlik sağlayan davranışları hayati önemdedir. Mahkemeler; taşınmaz satış belgeleri, banka kayıtları ve tanık anlatımlarını birlikte değerlendirerek hüküm kurmak zorundadır.

Miras hukukunda denkleştirme davaları oldukça teknik ve ispat yükü yüksek davalardır. Yargıtay kararları ışığında: Her kazandırma denkleştirmeye tabi değildir. Özellikle murisin iradesi, kazandırmanın niteliği, bağış mı yoksa miras payı karşılığı mı olduğu iyi analiz edilmelidir.

Yargılama sürecinde tanık beyanları, delil belgeleri ve bilirkişi incelemeleri eksiksiz yapılmalıdır. Bu kararlar, miras paylaşımında adaletin sağlanması ve mirasçılar arası denge gözetilerek yapılan kazandırmaların doğru değerlendirilmesi adına büyük önem arz etmektedir.