Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır

Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?

İşveren tarafından 4857 Sayılı İş Kanunun 17’ inci maddesi doğrultusunda çalışanın imzaladığı sözleşmeyi iptal etmesi koşulunda kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatının ödenmesi için ihbar süresi kadar çalışılması gerekir. Bu süreden sonra çalışan kişiler, sözleşmeyi feshetme hakkına sahip olur. Bu fesih durumunun geçerli bir sebep ile gerçekleşmesi için çalışanın mantıklı bir sebep sunması gerekir. İşveren, çalışanının mazeretini kabul ettikten sonra ihbar tazminatını ödemek veya ihbar süresini başlatmak için hukuksal yollara başvurur. İhbar tazminatının ödenmesi durumu işverenin kendi tercihine göre şekillenir.

Kıdem Tazminatı İçin İstenen Şartlar

Çalışanın çalıştığı yerden çıkmak istemesinden dolayı sözleşmeyi feshetmesi durumunda kıdem tazminatı alabilme şansı vardır. Fakat çalışanların kıdem tazminatını alabilmesi için geçerli sebepleri ortaya sunması gerekir. Geçerli sebeplerin kabul edilmesi sonucunda çalışanlar, kıdem tazminatını işverenden alabilir. Aşağıda çalışanların kıdem tazminatını alabilmesi için yapması gereken şartlar yer alır:

• Çalışanın askerlik görevini yerine getirme zamanı gelmesinden dolayı çalışanın iş yerinden istifa etmesi durumunda kıdem tazminatını işverenden alabilir. Bunun için çalışanın askerlik belgesini işverene göndermesi gerekir.
• Kadın çalışanlarının evlenmesi sonucunda iş yerinden istifa etmesi durumunda işveren tarafından kadın çalışana kıdem tazminatı ödenir. Kadın çalışanın iş yerinden istifa etmesi ve kıdem tazminatını alabilmesi için evlilik cüzdanının fotokopisini ve istifa dilekçesini işverene iletmesi gerekir. Gerekli evraklar teslim edildikten sonra işveren kıdem tazminatını ödemek için gerekli işlemlere başlar.
• Çalışanın emekli olması nedeniyle iş yerinden istifa etme hakkı bulunur ve işveren tarafından emekli olacak çalışanlara kıdem tazminatı ödenir. Emekli olacak kişilerin kıdem tazminatını alabilmesi için sağlaması gereken koşullar şunlardır: Emeklilik ( Yaşlılık) aylığı bağlanması, malulen emeklilik ve emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması gibi kuralların yerine getirilmesi gerekir.

Bazı durumlarda ise işveren çalışanın iş akdini feshedilme gibi hakka sahip olur. Aşağıda işverenin çalışanın iş akdini feshetmesine neden olan sebepler yer alır:

• Sağlık sebepleri
• Zorlayıcı sebepler
• Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri sebeplerden dolayı işveren çalışanının iş akdini feshedebilir.

Kıdem Tazminatının Hesaplanması

Kıdem tazminatının hesaplanması için aşağıda verilen adımların izlenmesi gerekir. Bu adımlar şu şekildedir:

• Her bir kıdem yılı için bir aylık maaş ödenir.
• Ödenen bir aylık ücretin içerisine çalışanın yemek, yol parası, düzenli prim veya ikramiyeler de eklenerek kıdem ücretinin verileceği tutara belirlenir.
• Kıdem tazminatının içerisinde bir aylık brüt maaşın hepsi eklenmez. Çünkü brüt ücretten bazı kesilmeler meydana gelir. Brüt ücretten kesilen ücretler Damga Vergisi olarak adlandırılır.

Yukarıda verilen hesaplamalar doğrultusunda çalışanların iş yerlerinden geçerli sebeplerden dolayı istifa etmesi durumunda kıdem tazminatının işverenden alma hakkını elde edebilir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?

Kıdem tazminatı alabilmek için işçilerin haklı gerekçeleri ile iş sözleşmesini sona erdirmesi gerekmektedir. Burada dikkat edilecek ilk nokta kendi kendine istifa eden kişinin kıdem tazminatı alamayacağı olmaktadır. Bunlara ek olarak kıdem tazminatı alabilmek için gerekli fesih nedenlerinden bazıları şunlardır.

Öncelikle haklı gerekçeleri oluşturan en belirgin özelliklerin başında işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadığı gerekçesi ile iş sözleşmesinin fesih edilmesi gerekmektedir. Ayrıca işçilerin sağlık nedenlerini gerekçe göstererek haklı fesih nedeni ile sözleşmelerini de fesih etmesi mümkün olmaktadır. Bunlar gibi özel durumların haricinde bazı gerekli hallerde de kıdem alınmaktadır. Örneğin, erkek işçilerin askere gitmesi, emekli olan kişilerin bu dönemde emeklilik statüsüne geçme dönemleri, kadınlar için evlenmelerinin ardından bir yıllık sürelerde ve işçilerin hayatını kaybettiği durumlarda işveren kıdem tazminatı ödeme zorunda kalmaktadır.

İstifa Edip Tazminat Almanın Şartları Nelerdir?

İşçilerin belirli bir süre boyunca bir işyerinde çalıştıktan sonra işten ayrılmalarının ardından işveren tarafından kendilerine çalıştıkları sürelere bağlı olarak kıdem tazminatı almaları mümkün oluyor. Ancak işçiler kendi istekleri ile istifa ederek kıdem tazminatı talep ettiklerinde bu miktarları elde etmeleri mümkün olmuyor. Fakat yasalara göre kişilerin istifa etmesi bazı gerekçelere dayandırıldığı takdirde kıdem tazminatını alabilmeleri mümkün olmaktadır.

1 Yıldan Fazla Çalışmış Olunmalı!

Kıdem tazminatı alabilmenin ilk şartı işçinin kesinlikle en az bir yıl süredir işte çalışıyor olması gerekmektedir. 1 yıldan daha az süredir çalışan herhangi bir kişinin kıdem tazminatı alması mümkün değildir. Bir yıldan uzun süredir çalışıyor olsa dahi bazı koşullarda işçilerin kıdem tazminatı alamadığı durumlarda olabiliyor. Bu durumda iş sözleşmesinin hangi nedenle fesih edildiğine bakılarak kıdem tazminatının ödenip ödenmemesine karar verilebilir. Fesih nedeninin kanunda belirtilen koşullara uygun olması kıdem tazminatının ödenmesini gerektirmektedir.

İşyeri Değişirse Kıdem Tazminatı Ne Olur?

Kıdem tazminatı alabilmek için kişinin bir yıllık bir süre boyunca aynı işyerinde devam etmesi gerekmektedir. Ancak bu işyeri tanımlanmasında bir detay bulunmaktadır. Bu detay kişinin aynı işyerinde değil aynı işverene bağlı olarak çalışmasını sürdürmesidir. Dolayısı ile aynı işverene bağlı olarak farklı firmaların bünyesinde çalışmalarına devam eden kişilerin bu farklı firmalarda çalışma süreleri farklılık gösterse dahi kıdem tazminatı alabilmeleri mümkün olmaktadır. Eğer işverenin değişmesi gibi bir durum söz konusu olursa bu halde işverenler için işçilerin kendilerinin çalıştıkları dönemler baz alınarak kıdem tazminatı hesaplaması yapılır.

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

• MADDE 25/II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

1. İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
2.  İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
3.  İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
4.  İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 84 üncü maddeye aykırı hareket etmesi.
5.  İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
6.  İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
7.  İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
8.  İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
9.  İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

• İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesinin birinci yolu iş kanunu 25/II de öngörülen haller dışında bir sebeple işçinin işveren tarafından işten çıkarılması halidir. Yani işverence iş sözleşmeniz haksız bir şekilde feshedilmelidir.
• Diğer bir yol ise iş kanunu 24. Maddesi uyarınca iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı bir sebebe dayandırılarak feshedilmesidir bu haller ise;

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

• MADDE 24. – Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

SAĞLIK SEBEPLERİ:

1. İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
2. İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

AHLAK VE İYİNİYET KURALLARINA UYMAYAN HALLER VE BENZERLERİ

1. İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında   yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
2. İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
3. İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
4. İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
5. İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
6. Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları  uygulanmazsa.

İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ AŞAĞIDAKİ SEBEPLERDEN DOLAYIDA FESİH EDEREK KIDEM TAZMİNATI ALMA HAKKINA SAHİPTİR.

•  İş Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin:

1. İşveren tarafından Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
2. İşçi tarafından Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyle,
4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla yapılır.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

• Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır

ASKERLİK NEDENİYLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

•  İş Kanunu’nun 14. maddesine göre muvazzaf askerlik hizmetini yapmak üzere iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Askerlik görevi nedeni ile gerçekleşen işten ayrılmalarda, iş sözleşmesi çalışan tarafından fesih edildiğinden, işveren açısından ihbar tazminatı ödenmesini gerektiren herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.

EMEKLİLİK NEDENİYLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

• Emeklilik nedeniyle işten ayrılma durumunda, Emekliliğe hak kazanıp da emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak emeklilik nedeniyle işten ayrılma halinde ihbar tazminatı ödenmez. Bu durumlarda İşçi SGK kurumuna müracaat ederek, “15 yıl veya 3600 prim gün sayısını doldurup kıdem tazminatı almaya hak kazanmıştır” yazısını alarak işverene vermesi veya ihtar çekmesi gerekmektedir.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR

• İşçinin kıdem tazminatı aşağıdaki formüle göre hesaplanır,
• Günlük Ücret X 30 X Hizmet Süresi : Kıdem Tazminatı (Brüt) olarak hesaplanır.