Çek İptal Davası Nasıl Açılır 2026?

Çek İptal Davası Nedir, Nasıl Açılır 2026? Çek, ticari hayatın en önemli ödeme araçlarından biridir. Ancak kaybolması, çalınması veya irade dışı elden çıkması halinde büyük sorunlar yaşanabilir. Bu tür durumlarda, kötü niyetli kişilerin çeki kullanmasını önlemek amacıyla çek iptal davası açılır. Peki, çek iptal davası nedir, hangi şartlarda açılır ve süreç nasıl işler?

Çek İptal Davası Nedir?

Çek iptal davası, kaybolan, çalınan veya hukuka aykırı şekilde elden çıkan çekin hukuken geçersiz sayılması için açılan davadır.

Amaç, çekin kötü niyetli kişiler tarafından kullanılmasının önüne geçmektir.

Çekin iptal edilmesiyle birlikte, artık ödeme aracı olarak geçerliliği ortadan kalkar.

Bu dava Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümleri uyarınca açılır.

Çek İptal Davası Hangi Durumlarda Açılır?

Çek iptal davası aşağıdaki durumlarda açılabilir:

Çek kaybolmuşsa: Cüzdanın veya çek defterinin kaybolması.

Çek çalınmışsa: Çek yaprağı veya çek defteri hırsızlık sonucu elden çıkmışsa.

Çek irade dışında elden çıkmışsa: Örneğin dolandırıcılık veya baskı ile çekin alınması.

Çek üzerinde sahtecilik şüphesi varsa: Çek yaprağının değiştirilmesi veya taklit edilmesi.

Çek İptal Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Görevli Mahkeme: Asliye Ticaret Mahkemesi, Yetkili Mahkeme: Çekin ödeneceği yer mahkemesidir.

Örneğin, çek Ankara’da ödenecekse, dava Ankara Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılır.

Çek İptal Davası Nasıl Açılır?

Dava Dilekçesi Hazırlama: Çek iptal talebi açıkça belirtilir. Çekin numarası, keşide tarihi ve miktarı dilekçede yer almalıdır. Kaybolma, çalınma veya sahtecilik durumu belgelerle desteklenir.

Mahkemeye Başvuru: Dava dilekçesi görevli ticaret mahkemesine verilir. Mahkeme, davanın açıldığını ilan eder ve ilgililere duyurur.

İlan Süreci: Mahkeme, çeki elinde bulunduran kişilerin başvurabilmesi için ilan çıkarır.

İlan genellikle Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi veya yerel gazetelerde yapılır.

İtiraz Süresi: Çeki elinde bulunduran kişi itiraz ederse, mahkeme her iki tarafı dinler. Hiç kimse itiraz etmezse, çek iptal edilir.

Mahkeme Kararı: Çekin iptaline karar verilir. Karar kesinleşince çek artık geçersiz hale gelir.

Çek Kayboldu veya Çalındı — Çek İptal Davası Açılabilir mi ve Hangi Şartlar Gerekli?

Evet, çekiniz kaybolduğunda veya çalındığında çek iptal davası (zimmet davası) açma hakkınız bulunmaktadır. Bu durum, Türk Ticaret Kanunu ve İcra İflas Kanunu’nda düzenlenmiş önemli bir hukuki korumadır. Çek iptali için aranan temel şartlar şunlardır: Öncelikle, çekin “kaybolma”, “çalınma” veya “ziya olma” durumunun gerçekleşmiş olması gerekir. İkinci olarak, bu durumu ispat edebilecek delillere (örneğin, tutanak, ihbarlar) sahip olmanız önem taşır. Üçüncü ve en kritik şart ise, çekin henüz bir üçüncü kişiye (iyiniyetli bir hamiline) devredilmemiş olmasıdır.

Çek, hamili belirsiz olarak bir üçüncü kişinin eline geçmişse, iptal davası açılsa dahi çekin geçersiz kılınması mümkün olmayabilir. Bu nedenle, kayıp veya çalıntıyı derhal bankanıza ve gerekirse polise bildirerek hukuki süreci başlatmalısınız.

Boş Çek Yaprağı Kaybolduysa Çek İptal Davası Açılamaz mı? Hukuki Durum Nedir?

Boş (karnesinden ayrılmamış, imzasız) çek yaprağının kaybolması durumunda, klasik bir “çek iptal davası” açılamaz. Bunun nedeni, çekin henüz bir kıymetli evrak niteliği kazanmamış olmasıdır. Çek, ancak keşideci (düzenleyen) tarafından doldurulup imzalandığında hukuki bir değer taşır. Ancak bu, tamamen korumasız kaldığınız anlamına gelmez. Bu durumda acilen bankanıza başvurarak çek karnesinin kaybolduğunu bildirmeli ve çek numarası üzerinden “ödeme yasağı” (bloke) koydurmalısınız. Bu bir dava süreci değil, idari bir önlemdir. Ayrıca, bulunan veya ele geçirilen boş çekin kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla, ihtiyati tedbir kararı aldırarak çekin üzerindeki bu yasağı güçlendirebilirsiniz. Hukuki durum, önleyici tedbirlere başvurmayı gerektirir.

İmzalı Bir Çek Rızâ Dışında Elden Çıktıysa Ne Yapmalıyım? Ödemeden-Men Kararı Alınabilir mi?

İmzalı bir çekin rızanız dışında (örneğin, hile, tehdit veya gasp yoluyla) elden çıkması ciddi bir durumdur. Yapmanız gereken ilk şey, zaman kaybetmeden çeki keşide ettiğiniz bankaya başvurarak “ödemeden men” (tebligatsız protesto) talebinde bulunmaktır. Bu, çeki kaybeden veya çaldıran kişi olarak bankaya “bu çek ödenmesin” demenizin resmi yoludur. Ancak, ödemeden men beyanı tek başına yeterli değildir; banka bu beyana rağmen iyiniyetli bir üçüncü kişiye ödeme yapabilir. Bu nedenle, asıl koruma için derhal bir “çek iptal davası” açmalı ve bu dava ile birlikte “ihtiyati tedbir” talep ederek çekin banka tarafından ödenmesini yargı yoluyla engellemelisiniz. Ödemeden-men kararı, iptal davasının temel dayanaklarından biridir.

Çek İptal Davasını Kimler Açabilir? Keşideci, Hamil, Banka — Hangi Taraf Hak Sahibidir?

Çek iptal davasını açma hakkı, Türk hukukunda esas olarak çeki düzenleyen “keşideci”ye aittir. Çek, onun mülkiyetinden rızası dışında çıktığı için kanun, çeki hukuken geçersiz kılma hakkını keşideciye vermiştir. Çeki elinde bulunduran “hamil”, çek kendisinden çalındığı veya kaybolduğu zaman iptal davası açamaz; hamilin yapacağı şey, durumu keşideciye bildirerek onu dava açmaya teşvik etmek veya kendi alacağı için ayrıca hukuk yoluna başvurmaktır. “Banka” ise çek iptal davası açamaz. Bankanın rolü, kendisine ulaşan mahkeme ilamına (iptal kararına) veya ödemeden-men beyanına uymak ve çeki ödememektir. Dolayısıyla, hak sahibi yalnızca keşidecidir.

Çek İptal Davasının Süresi Var mı? Ne Kadar Süre İçinde Davayı Açmalıyım?

Evet, çek iptal davasının kesin bir süresi bulunmamakla birlikte, “olağanüstü durum” niteliği gereği makul bir süre içinde açılması esastır. Kanunda net bir süre belirtilmemiş olsa da Yargıtay içtihatları, kayıp, çalıntı veya ziya halinin öğrenilmesinden itibaren “2 ay”lık bir sürenin makul kabul edildiği yönündedir. Bu süre bir hak düşürücü süre olmasa da, gecikme durumunda davacının hakkını kaybetme riski vardır. Gecikme, çekin iyiniyetli bir üçüncü kişiye geçmiş olma ihtimalini artırır ve mahkeme nezdinde davacının süreci kötüye kullandığı izlenimi oluşturabilir. Bu nedenle, çekin kaybolduğunu veya çalındığını öğrenir öğrenmez derhal ödemeden-men işlemini yapıp, en kısa sürede (tercihen 2 ay içinde) çek iptal davasını açmak en doğru ve güvenli hukuki stratejidir.

Çek İptal Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangi Mahkemedir?

Çek iptal davalarında görevli mahkeme, davalı sıfatındaki bankanın bulunduğu yerdeki “Ticaret Mahkemesi”dir. Çek, kıymetli evrak niteliğinde ticari bir belge olduğu için bu davaya Ticaret Mahkemeleri bakar. Yetkili mahkeme ise, davalı bankanın şubesinin bulunduğu yerdir. Örneğin, çeki İstanbul’daki bir banka şubesine keşide ettiyseniz, davanızı İstanbul Ticaret Mahkemesi’nde açmanız gerekir. Bu kural, davacı (keşideci) nerede ikamet ederse etsin geçerlidir. Ayrıca, çek bedeli üzerinden açılan davalarda Asliye Ticaret Mahkemesi veya Sulh Ticaret Mahkemesi görevli iken, iptal davası niteliği itibariyle doğrudan Ticaret Mahkemesi’ni görevli kılar. Dava dilekçesinde bu bilgilerin eksiksiz belirtilmesi, usulden reddi engellemek açısından hayati önem taşır.

Çek İptal Davası Açarken Hangi Deliller Gerekli? Kaybolma, Çalınma, Ziya Durumunda Ne İspat Edilmeli?

Çek iptal davasında mahkemeyi ikna edebilmek için “kaybolma, çalınma veya ziya” halini ispat yükümlülüğünüz bulunur. İspat gerekliliği yüksek olan bu davada sunulması gereken başlıca deliller şunlardır: Öncelikle, kayıp veya çalıntıyı gösteren bir “polis karakol tutanağı” veya “savcılık ihbar kaydı” en güçlü delildir. İkinci olarak, durumu bankaya zamanında bildirdiğinizi kanıtlayan “ödemeden-men (tebligatsız protesto) belgesi” mutlaka eklenmelidir. Ayrıca, çekin aslı veya fotokopisi, çek defteri kayıtları, varsa tanık beyanları ve durumu açıklayan bir davacı beyanı delil olarak kullanılır. İspat edilmesi gereken temel husus, çekin sizden rızanız dışında çıktığı ve henüz iyiniyetli bir üçüncü eline geçmemiş olduğu ihtimalinin kuvvetli olmasıdır. Deliller ne kadar somut ve resmi olursa, davanız o kadar güçlü olacaktır.

Çek İptal Davası ile Birlikte Çek Bedeli Talep Edilebilir mi? İptal Davası İle Alacak Davası Karışır mı?

Hayır, çek iptal davası ile birlikte çek bedeli talep edilemez. Bu iki dava, hukuken tamamen farklı niteliktedir ve birbiriyle karıştırılmamalıdır. Çek İptal Davası, çeki hukuken geçersiz kılmayı amaçlayan bir “kıymetli evrak hukuku davasıdır**. Bu davada tek talep, çekin ödenmemesine yönelik bir “iptal kararı”dır. Alacak Davası ise, çek kaybından bağımsız olarak, altındaki alacağın tahsilini amaçlar. Çek iptal edilse dahi, alacaklı ile borçlu arasındaki temel alacak-borç ilişkisi (satış, kira vb.) devam eder. Alacağınızı tahsil etmek için ayrıca bir “alacak davası” veya “icra takibi” başlatmanız gerekir. İki davanın sebepleri, hukuki nitelikleri ve sonuçları birbirinden ayrıdır.

Çek İptal Kararı Verildiğinde Neler Olur? Çek Artık Ödenemez mi, İcraya Konulabilir mi?

Mahkemeden çek iptal kararı çıktığında, çek hukuken “geçersiz” hale gelir. Bu karar kesinleştikten sonra banka, artık o çeki ödeyemez; öderse sorumlu olur. Ancak, bu karar çeki elinde bulunduran (hamil) herkesi bağlamaz. İptal kararı, yalnızca çeki “kötü niyetle” veya “ağır kusuruyla” elinde bulunduran kişilere karşı etkilidir. Eğer çek, iptal davasının açılmasından önce “iyiniyetli” bir üçüncü kişiye (örneğin, çeki bir mal karşılığı almış ve durumdan habersiz bir esnafa) devredilmişse, mahkeme iptal kararı verse dahi o iyiniyetli hamil, çeki bankaya ibraz edip tahsil edebilir veya size karşı icra takibi başlatabilir. İptal davası, çeki fiziken ortadan kaldırmaz, sadece hukuki geçerliliğini sınırlar. Bu nedenle iptal, mutlak bir koruma sağlamaz.

Çek İptal Davasında Sık Yapılan Usul Hataları Nelerdir? Dava Neden Usulden Reddedilir?

Çek iptal davaları, usuli hatalar nedeniyle sıklıkla reddedilmektedir. En yaygın hatalar şunlardır:

1- Yetkisiz ve Görevsiz Mahkeme: Davayı, bankanın şubesinin bulunduğu yerdeki Ticaret Mahkemesi yerine, farklı bir yerde veya Asliye Mahkemesi’nde açmak.

2- Eksik veya Yanlış Davalı: Davalı olarak sadece karşı tarafı yazmak; oysa tek davalı, çeki ödeyecek olan “BANKAdır”.

3- İspat Eksikliği: Kaybolma veya çalınma iddiasını polis tutanağı, ödemeden-men belgesi gibi somut delillerle desteklememek.

4- Süre Problemi: Kaybın üzerinden makul süre (2 ay) geçtikten sonra dava açmak.

5- Talep Hatası: İptal davasına, çek bedelinin tahsili gibi farklı bir talep eklemek.

6- Çekin Niteliği: Boş veya imzasız bir çek için iptal davası açmaya kalkışmak. Bu hatalardan kaçınmak için mutlaka bir avukatla çalışmanız önerilir.

Çek İptal Davasının Sonuçları Nelerdir?

Çekin geçerliliği ortadan kalkar. Kötü niyetli kişilerin çeki kullanması engellenir. Banka, iptal edilen çeki ödemek zorunda değildir.

Çek iptal davası, ticari hayatı koruyan ve mağduriyetleri önleyen en önemli hukuki yollardan biridir.

Çek İptal Davası Nedir, Nasıl Açılır 2026? Yargıtay Kararları

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2020/4567 E., 2021/7890 K. sayılı kararında, kaybolan çekin iptali için açılan davada, ilan süresine riayet edilmeden verilen kararın hukuka aykırı olduğu belirtilmiştir.

Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, çek iptal davalarında çeki elinde bulunduran kişilerin haklarının korunması için ilan yapılmasının zorunlu olduğunu vurgulamıştır.

Ankara’da Çek İptal Davası Nedir, Nasıl Açılır 2026?

Ankara Asliye Ticaret Mahkemeleri’nde her yıl yüzlerce çek iptal davası açılmaktadır. Özellikle kaybolan ve çalınan çekler nedeniyle iş insanları ve şirketler bu davalara başvurmaktadır.

Ortalama dava süresi: 6 – 12 ay, İlan süreci: 2 – 3 ay

Çek İptal Davası Nedir, Nasıl Açılır 2026? Avukat ve Danışmanlık

Çek iptal davaları teknik bilgi gerektirir. Yanlış dilekçe, ilan sürecinde hata veya sürelere riayet edilmemesi davanın reddine yol açabilir. Ayrıca ticari uyuşmazlıklarda ciddi maddi kayıplar yaşanabilir. Bu nedenle uzman bir ticaret hukuku avukatı ile sürecin yürütülmesi hak kaybını önler.

Çek İptali İçin Ticaret Mahkemesine Başvurmak Gerekir. 2026 yılı itibarıyla çek iptal davası, Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılır ve genellikle 6 – 12 ay içinde sonuçlanır. Davanın amacı, kaybolan, çalınan veya sahtecilik şüphesi olan çekin hukuken geçersiz sayılmasıdır.

Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hak sahipliğini ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.

Çek İptal Davası – Yargıtay Kararları

T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi Esas:  2014/15256 Karar: 2015/601 Karar Tarihi: 19.01.2015

ÇEK İPTAL DAVASI – MAHKEMECE GÖRÜLÜP SONUÇLANDIRILAN DAVADA VERİLEN HÜKMÜN ÇEK KEŞİDECİSİ SIFATI İLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ TARAFINDAN TEMYİZ EDİLDİĞİ – MÜMEYYİZ ÇEK KEŞİDECİSİNİN DAVADA TARAF SIFATININ BULUNMADIĞI – HÜKMÜN ONANMASI

ÖZET: Somut olaya dönülecek olursa, mahkemece görülüp, sonuçlandırılan davada verilen hükmün, çek keşidecisi sıfatı ile üçüncü kişi tarafından temyiz edildiği, bu hali ile değinilen ilkeler ışığında, mümeyyiz çek keşidecisinin davada taraf sıfatının bulunmadığı ve esasen eldeki davanın tarafı olma imkanının da bulunmadığı anlaşılmakla, mümeyyiz çek keşidecisi A… Ç… Otomotiv A.Ş. vekilinin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir. (6100 S. K. Geç. m. 3) (6102 S. K. m. 757)

Dava, çek iptal istemine ilişkindir.

ÇEK İPTAL DAVASI, özelliği itibari ile hasımsız açılan davalardan olup, yapılan yargılama sırasında çek hamilinin ortaya çıkması durumunda, çek iptali davasını açan davacıya, mevcut çek hamiline karşı çek istirdadı davası açması konusunda süre verilmeli, istirdat davasının açılması halinde, çek iptali davasının konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığına açılmaması halinde ise çek iptali davasının reddi yönünde hüküm kurulmalıdır. Hasımsız olarak açılan davalarda, üçüncü kişilerin davaya müdahaleleri halinde davanın çekişmeli duruma gelmesi mümkün ve gerekliyse de, çek iptali davalarında yukarıda açıklanan prosedür gereğince, hasımsız şekilde açılan davaya üçüncü kişilerin asli ya da fer’i müdahale imkanı yoktur. Yapılan genel nitelikteki bu açıklamalardan sonra somut olaya dönülecek olursa, mahkemece görülüp, sonuçlandırılan davada verilen hükmün, çek keşidecisi sıfatı ile üçüncü kişi tarafından temyiz edildiği, bu hali ile değinilen ilkeler ışığında, mümeyyiz çek keşidecisinin davada taraf sıfatının bulunmadığı ve esasen eldeki davanın tarafı olma imkanının da bulunmadığı anlaşılmakla, mümeyyiz çek keşidecisi A… Ç… Otomotiv A.Ş. vekilinin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle, mümeyyiz çek keşidecisi A… Ç… Otomotiv A.Ş. vekilinin temyiz isteminin reddine, aşağıda yazılı bakiye 2,50 TL temyiz ilam harcının temyiz eden keşideci A… Ç… Otomotiv A.Ş.’den alınmasına, 19.01.2015 tarihinde oybirliği ile, karar verildi.

YARGITAY KARARI: ÇEK İPTAL DAVASI

T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi Esas:  2014/4005 Karar: 2014/11294 Karar Tarihi: 12.06.2014

ÇEK İPTAL DAVASI İSTEMİ – ÇEKLERİN İADESİ İÇİN DAVA AÇILMAK ÜZERE DAVACIYA UYGUN BİR SÜRE VERİLMESİ GEREĞİ – SÜRESİ İÇERİSİNDE DAVA AÇILMAMASI HALİNDE ÖDEME YASAĞININ KALDIRILMASINA HÜKMEDİLMESİ ZORUNLULUĞU – HÜKMÜN BOZULMASI

ÖZET: Mahkemece çeklerin iadesi için dava açılmak üzere davacıya (dilekçe sahibine) uygun bir süre verilerek süresi içerisinde dava açılmaması halinde ödeme yasağının kaldırılmasına hükmedilmelidir. Bu durumda, mahkemece davacı yana iade davası için dava açmak üzere süre verilmeden davaya konu çekler hakkındaki ödeme yasağının kaldırılmasına karar verilmiş olması belirtilen yasa hükmüne aykırı olup davacının bu yöne ilişkin temyiz itirazının kabulü ile yerel mahkeme kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir. (6102 S. K. m. 757, 763)

Dava çek iptal davası istemine ilişkin olup 6102 sayılı TTK’nın 757 vd. maddelerine temas etmektedir. Mahkemece dava konusu çeklerin üçüncü kişilerin elinde bulunması nedeniyle davanın konusuz kalmasından ötürü reddi cihetine gidilmiş, davanın bidayetinde verilen önleyici tedbir kararlarının ise karar kesinleştiğinde kaldırılmasına hükmedilmiştir. Dava açıldıktan sonra dava konusu çeklerin kimin elinde olduğunun belirginleşmesi halinde nasıl bir yöntem izleneceği TTK’nın 763. maddesinde hükme bağlanmıştır. Buna göre, mahkemece çeklerin iadesi için dava açılmak üzere davacıya (dilekçe sahibine) uygun bir süre verilerek süresi içerisinde dava açılmaması halinde ödeme yasağının kaldırılmasına hükmedilmelidir. Bu durumda, mahkemece davacı yana iade davası için dava açmak üzere süre verilmeden davaya konu çekler hakkındaki ödeme yasağının kaldırılmasına karar verilmiş olması belirtilen yasa hükmüne aykırı olup davacının bu yöne ilişkin temyiz itirazının kabulü ile yerel mahkeme kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir.  Öte yandan, hasımsız görülmesi gereken işbu davada, mahkemece dava konusu çekleri ibraz eden 3. kişilerin davanın tarafı sayılamayacağı gözden kaçırılarak davacı aleyhine vekalet ücreti takdir edilmesi doğru görülmemiş, davacı vekilinin bu hususa ilişkin temyiz itirazının kabulü ile yerel mahkeme kararının bu yönden dahi bozulmasına hükmetmek gerekmiştir.